Krajobraz wysokogórski Tatr (NE kl 5)

Alternatywny zapis:

wzrostem wysokości: - temperatura powietrza obniża się o około 0,6°C co 100 m, - opady - im wyżej, tym są obfitsze, - wiatr w wysokich partiach gór wieje mocniej niż u podnóży. Halny - silny, ciepły i suchy wiatr wiejący z południa. Zimą powoduje gwałtowne topnienie śniegu. Na dziedzictwo przyrodnicze Tatr składają się: - zróżnicowany krajobraz gór (urozmaicona rzeźba terenu, znaczne wysokości bezwzględne), - różnorodność roślin (sosna limba – rzadka i chroniona), różnorodność zwierząt: - świstaki i kozice (chronione), - niedźwiedzie brunatne, wilki, rysie, jelenie i gronostaje, - ptaki: orły przednie i orliki krzykliwe, - ryby: pstrąg potokowy. Aby chronić przyrodę utworzono Tatrzański Park Narodowy. Siklawa - najwyższy wodospad w Polsce Piętra roślinności w Tatrach Ze względu na różnice pogodowe (opisane w Zmienność pogody w Tatrach), na różnych wysokościach występują inne rośliny. Turnie - najwyższe piętro górskie. Jest tu bardzo zimno i wietrznie. Rosną tu mchy i dzwonki alpejskie. 2300 m n.p.m. Hale - górskie łąki. Rosną tu głównie trawy. Jest cienka warstwa gleby i surowe warunki pogodowe. 1800 m n.p.m. Piętro kosodrzewiny – rośnie tu sosna krzewiasta zwana kosodrzewiną. Gdzieniegdzie rosną niskie jarzębiny. 1550 m n.p.m. Regiel górny porastają odporne na zimno świerki i sosna limba (charakterystyczna dla Tatr). 1250 m n.p.m. Regiel dolny - lasy mieszane (głównie buki i świerki). 700 m n.p.m. Pogórze - najniżej położone piętro. Obecnie są tu pola uprawne i pastwiska. W przeszłości rosły tu lasy liściaste (wycięto je). Życie i zwyczaje mieszkańców Podhala Podhale - region kulturowy Polski Górale podhalańscy - mieszkańcy Tatr i okolic. Kiedyś zajmowali się wypasem owiec. Obecnie zajmują się obsługą turystów (hotele, pensjonaty, restauracje, transport). Górale podczas świąt i uroczystości noszą charakterystyczne stroje (zdobione haftem spodnie, szerokie spódnice oraz buty - kierpce) Posługują się też swoją gwarą. Ich domy mają charakterystyczną konstrukcję - solidne ściany i strome dachy, z których zimą łatwo zsuwa się śnieg. Typowe dla kuchni góralskiej są: - kwaśnica (zupa z kwaszonej kapusty), - oscypek (ser wytwarzany z owczego mleka). Turystyka Co roku Zakopane i jego okolice odwiedza ponad milion turystów. Przykładami negatywnego wpływu człowieka na środowisko Tatr są: - zanieczyszczenie powietrza spalinami samochodowymi, - niszczenie roślin i niepokojenie zwierząt, - szpecenie krajobrazu zbyt licznymi hotelami, których wygląd nie nawiązuje do tradycyjnej góralskiej architektury. Notatka stworzona na podstawie podręcznika „Planeta Nowa 5" wydawnictwa Nowa Era, wydanie 2021 r. MZ Learning