Tektonika płyt litosfery

Tektonika płyt litosfery to teoria wyjaśniająca ruchy i interakcje między dużymi fragmentami skorupy ziemskiej. Procesy endogeniczne, takie jak trzęsienia ziemi i powstawanie gór, są ściśle związane z ruchami płyt litosfery. Wyróżniamy strefy ryftowe (rozbieżne), gdzie płyty się rozchodzą, tworząc nową skorupę oceaniczną, oraz strefy subdukcji (zbieżne), gdzie jedna płyta podsuwa się pod drugą.

Highlight: Ruchy płyt litosfery są główną przyczyną powstawania łańcuchów górskich, rowów oceanicznych i wulkanów.

Definition: Strefa ryftu to miejsce, gdzie dochodzi do rozrywania się litosfery i powstawania nowej skorupy oceanicznej.

Example: Grzbiet Śródatlantycki jest przykładem strefy ryftowej, gdzie powstaje nowa skorupa oceaniczna.

Ruchy górotwórcze

Ruchy górotwórcze (orogeneza) to procesy związane z fałdowaniem i wypiętrzaniem warstw skalnych. Wyróżniamy góry fałdowe (np. Himalaje, Alpy), powstające w wyniku subdukcji, góry zrębowe (np. Sudety), powstające wzdłuż uskoków, oraz góry wulkaniczne (np. Etna), tworzone przez aktywność wulkaniczną.

Vocabulary: Orogeneza - proces powstawania gór w wyniku ruchów tektonicznych.

Example: Karpaty są przykładem gór fałdowych powstałych w wyniku subdukcji płyt litosfery.

Góry i ruchy górotwórcze

Przedstawiono różne typy gór: fałdowe, zrębowe i wulkaniczne, oraz procesy ich powstawania. Ruchy epejrogeniczne wpływają na zmiany poziomu lądów i mórz.

Definition: Ruchy epejrogeniczne to powolne, pionowe ruchy skorupy ziemskiej.

Example: Transgresja morza oznacza zalewanie lądu przez morze, a regresja - wycofywanie się morza.