Minerały i skały - podstawy geologii dynamicznej
Minerały to naturalne substancje o określonym składzie chemicznym i budowie krystalicznej. Różnią się między sobą wieloma cechami, takimi jak twardość, kształt kryształów, barwa, łupliwość, połysk czy gęstość. Najważniejsze minerały skałotwórcze to skalenie, kwarc, pirokseny i miki.
Skały to naturalne skupiska jednego lub wielu minerałów. Dzielimy je na trzy główne rodzaje według kolejności powstawania: magmowe, osadowe i metamorficzne. Każdy rodzaj ma charakterystyczny sposób powstania i cechy.
Skały magmowe powstają w wyniku krzepnięcia magmy lub lawy. Wyróżniamy wśród nich skały głębinowe (np. granit), które krystalizują głęboko pod ziemią, oraz skały wylewne (np. bazalt), tworzące się na powierzchni lub płytko pod nią. Pomiędzy nimi są skały porfirowe.
Skały osadowe tworzą się przez sedymentację, czyli osadzanie się okruchów skalnych, związków chemicznych lub szczątków organicznych. Dzielą się na okruchowe (np. piaskowiec, żwir), organiczne (np. węgiel, wapień) i chemiczne (np. sól kamienna, gips).
Warto wiedzieć! Węgle kopalne różnią się zawartością węgla: torf zawiera mniej niż 60% C, węgiel brunatny 60-75% C, a węgiel kamienny 75-97% C.
Skały metamorficzne powstają, gdy istniejące już skały zostają poddane działaniu wysokiej temperatury i ciśnienia. Dzieje się to podczas ruchów górotwórczych, na obszarach wulkanicznych lub przy aktywnych uskokach. Przykłady to gnejs, marmur i kwarcyt.
Surowce mineralne mają ogromne znaczenie gospodarcze i dzielą się na: energetyczne (np. węgiel, ropa), metaliczne (np. rudy żelaza), chemiczne (np. siarka) oraz budowlane i ceramiczne (np. granit, piasek).