Gleby strefowe i ich charakterystyka

Gleby strefowe to rodzaje gleb, które występują w określonych strefach klimatyczno-roślinnych na Ziemi. Ich właściwości są ściśle powiązane z warunkami klimatycznymi i typem roślinności dominującej w danym obszarze. Poniżej przedstawiono charakterystykę najważniejszych typów gleb strefowych:

1. Gleby tundrowe (glejowe):

   • Klimat: subpolarny
   • Roślinność: tundra
   • Proces glebotwórczy: oglejenie
   • Charakterystyka: niewielka ilość materii organicznej, bardzo kwaśny odczyn, mało żyzne

2. Gleby bielicowe:

   • Klimat: umiarkowany chłodny
   • Roślinność: lasy iglaste
   • Proces glebotwórczy: bielicowanie
   • Charakterystyka: wyraźnie zaznaczony poziom wymywania, kwaśny odczyn, nieżyzne

3. Gleby brunatne:

   • Klimat: umiarkowany ciepły morski
   • Roślinność: lasy mieszane i liściaste
   • Proces glebotwórczy: brunatnienie
   • Charakterystyka: słabo wykształcony poziom wymywania, odczyn słabo kwaśny lub obojętny, średnio żyzne

4. Gleby płowe:

   • Klimat: umiarkowany ciepły morski oraz przejściowy
   • Roślinność: lasy mieszane i liściaste
   • Proces glebotwórczy: płowienie
   • Charakterystyka: przemieszczanie cząstek ilastych w głąb profilu glebowego

5. Czarnoziemy:

   • Klimat: umiarkowany ciepły kontynentalny
   • Roślinność: stepy
   • Charakterystyka: duża zawartość próchnicy, odczyn obojętny, bardzo żyzne

Example: Czarnoziemy, występujące w klimacie umiarkowanym ciepłym kontynentalnym, są jednymi z najbardziej żyznych gleb na świecie. Ich głęboka warstwa próchnicy może sięgać nawet do 1 metra.

6. Gleby kasztanowe i szaroziemy:

   • Klimat: umiarkowany ciepły suchy; podzwrotnikowy, zwrotnikowy
   • Roślinność: roślinność trawiasta na południe od czarnoziemów
   • Charakterystyka: podobne do czarnoziemów, ale o mniejszej zawartości próchnicy

7. Gleby pustynne:

   • Klimat: zwrotnikowy (wysoka temperatura i niskie opady)
   • Roślinność: skąpa roślinność pustyń i półpustyń
   • Charakterystyka: ubogie w próchnicę, często zasolone

8. Żółtoziemy i czerwonoziemy:

   • Klimat: zwrotnikowy/podzwrotnikowy monsunowy; zwrotnikowy morski
   • Roślinność: lasy subtropikalne
   • Charakterystyka: mała ilość próchnicy, intensywne przemywanie, koncentracja wodorotlenków glinu i żelaza w górnych poziomach

Highlight: Czerwone i czerwonożółte gleby ferralitowe są charakterystyczne dla klimatu zwrotnikowego wilgotnego i wyróżniają się intensywnym zabarwieniem spowodowanym wysoką zawartością związków żelaza.

Znajomość typów gleb strefowych jest kluczowa dla zrozumienia zależności między klimatem, roślinnością a właściwościami gleby w różnych regionach świata. Ma to ogromne znaczenie dla rolnictwa, leśnictwa i ochrony środowiska.