Typy intruzji magmowych
Intruzje magmowe to ciała skalne powstałe w wyniku krzepnięcia magmy wewnątrz skorupy ziemskiej. Dzielą się na dwa główne typy: intruzje zgodne (układające się równolegle do otaczających skał) oraz intruzje niezgodne (przecinające powierzchnie strukturalne otaczających skał).
Do intruzji zgodnych zaliczamy sille (wniknięcie magmy między dwie warstwy skał), lakolity (struktury w kształcie grzyba lub bochenka) i lapolity (przypominające odwrócony bochenek). Intruzje niezgodne to przede wszystkim dajki (formy żyłowe) i batolity (ogromne intruzje).
⚠️ Zapamiętaj! Plutonizm zachodzi pod powierzchnią ziemi i prowadzi do powstawania intruzji, podczas gdy wulkanizm to procesy widoczne na powierzchni.
Budowa wulkanu
Wulkan ma charakterystyczną strukturę, na którą składają się: ognisko magmowe (zbiornik magmy będący źródłem materiału erupcji), komin wulkaniczny (kanał łączący ognisko z powierzchnią), krater (lejkowate zagłębienie na szczycie) oraz stożek wulkaniczny (wzniesienie utworzone przez lawę i inne substancje).
Na stokach głównego wulkanu mogą powstawać stożki pasożytnicze - mniejsze struktury wulkaniczne. Podczas erupcji z wulkanu wydobywają się różne materiały: gazy, materiał piroklastyczny oraz magma, która na powierzchni zamienia się w lawę.
Typy wulkanów
Ze względu na aktywność wyróżniamy wulkany czynne (regularnie wybuchające), drzemiące (obecnie nieaktywne, ale mogące się uaktywnić) oraz wygasłe (które nie przejawiają już aktywności).
Biorąc pod uwagę kształt i charakter erupcji, możemy wyróżnić: wulkany tarczowe (efuzywne, charakteryzujące się spokojnymi wylewami lawy), wulkany stożkowe (eksplozywne, z gwałtownymi wybuchami), stratowulkany (mieszane, gdzie gwałtowne wybuchy przeplatają się ze spokojnymi wylewami) oraz wulkany linearne (rozciągnięte wzdłuż szczeliny).