Przedmioty
Język polski
Biologia
Chemia
Historia
Geografia
Aparat ruchu
Układ wydalniczy
Komórka
Bakterie i wirusy. organizmy beztkankowe
Genetyka klasyczna
Badania przyrodnicze
Ekologia
Organizm człowieka jako funkcjonalna całość
Metabolizm
Genetyka molekularna
Układ pokarmowy
Proste zwierzęta bezkręgowe
Genetyka
Rozmnażanie i rozwój człowieka
Chemiczne podstawy życia
Pokaż wszystkie tematy
Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Efekty energetyczne i szybkość reakcji chemicznych
Węglowodory
Reakcje chemiczne w roztworach wodnych
Pochodne węglowodorów
Stechiometria
Gazy i ich mieszaniny
Świat substancji
Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków chemicznych
Kwasy
Sole
Wodorotlenki a zasady
Systematyka związków nieorganicznych
Roztwory
Reakcje utleniania-redukcji. elektrochemia
Pokaż wszystkie tematy
45
0
maja
19.11.2025
Geografia
procesy egzogeniczne
2208
•
19 lis 2025
•
maja
@majkonop
Wietrzenie, ruchy masowe i procesy krasowe to zjawiska zmieniające powierzchnię... Pokaż więcej
Wietrzenie to proces, w którym skały ulegają rozpadowi i przemianom pod wpływem czynników środowiska. Dzieje się to przez fizyczne rozluźnienie skał oraz ich chemiczne przekształcenia.
Wyróżniamy trzy główne rodzaje wietrzenia. Wietrzenie mechaniczne powoduje rozpad skał bez zmiany ich składu chemicznego. Zachodzi ono na przykład przez zmiany temperatury (wietrzenie termiczne), zamarzanie i rozmarzanie wody w szczelinach (wietrzenie mrozowe) lub pęcznienie skał pod wpływem wody (wietrzenie ilaste).
Wietrzenie chemiczne zmienia skład chemiczny skał poprzez rozpuszczanie, utlenianie i uwadnianie. Z kolei wietrzenie biologiczne to rozkład skał przez organizmy roślinne i zwierzęce, które swoim działaniem przyśpieszają rozpad.
💡 Ciekawe! Rodzaj wietrzenia zależy od klimatu. W strefie równikowej dominuje wietrzenie chemiczne i biologiczne, a w strefach zwrotnikowych i okołobiegunowych - wietrzenie fizyczne.
Ruchy masowe to przemieszczanie się materiału skalnego pod wpływem siły ciężkości. Mogą być gwałtowne lub powolne, a ich występowanie zależy od wielu czynników, w tym nachylenia stoku, ilości opadów i rodzaju skał.
Wśród ruchów masowych wyróżniamy kilka typów. Obrywanie to nagłe oderwanie dużych mas skalnych, tworzące blokowiska u podnóża stoku. Osuwanie to gwałtowne zsunięcie zwietrzeliny, prowadzące do powstania osuwiska. Spływanie występuje na stokach o dużym nachyleniu, gdy warstwa zwietrzeliny przesiąknięta wodą spływa w dół.
Spełzywanie to powolne zsuwanie się zwietrzeliny, które możesz rozpoznać po pochylonych drzewach i słupach. Opadanie prowadzi do tworzenia się żlebów i stożków usypiskowych, zwanych piargami.
🛡️ Ruchy masowe można ograniczać przez stosowanie siatek geotechnicznych, tarasowanie stoków i kotwy gruntowe. Te metody chronią zarówno przyrodę, jak i ludzkie osiedla.
Procesy krasowe polegają na rozpuszczaniu skał przez wodę zawierającą dwutlenek węgla, który tworzy kwas węglowy. Tempo rozpuszczania zależy od wielu czynników, w tym ilości wody opadowej, zawartości CO₂, rodzaju skały i temperatury wody.
Na powierzchni powstają charakterystyczne formy krasu powierzchniowego. Żłobki i żebra krasowe to wgłębienia i grzbiety powstające na skałach wapiennych. Leje krasowe to głębsze zagłębienia, a większe formy to uwały i polja. Mogoty to charakterystyczne ostańce krasowe.
Woda krążąca w skałach tworzy system podziemny. Ponory to miejsca, gdzie woda wpływa pod ziemię, a wywierzyska to punkty, gdzie wypływa ona na powierzchnię.
🔍 Czy wiesz, że woda lepiej rozpuszcza skały, gdy jest chłodniejsza? Dlatego procesy krasowe są intensywniejsze w chłodniejszym klimacie!
W wyniku procesów krasowych pod ziemią powstają jaskinie z pięknymi formami naciekowymi. Stalaktyty to nacieki zwisające z sufitu, stalagmity rosną od podłoża w górę, a stalagnaty powstają, gdy stalaktyt połączy się ze stalagmitem.
Rzeki mają ogromny wpływ na rzeźbę terenu. Ich działalność zmienia się w zależności od biegu. W biegu górnym rzeka ma mało wody, ale duży spadek i prędkość. Dominuje tu erozja wgłębna, tworząca charakterystyczne doliny V-kształtne. Możesz tu zobaczyć wodospady powstające w wyniku erozji wstecznej oraz otoczaki - zaokrąglone kamienie.
Ciekawym zjawiskiem jest kaptaż rzeki - przejęcie wód jednej rzeki przez drugą o większej sile erozyjnej. Dzieje się to w wyniku erozji wstecznej, gdy rzeka o większej sile przebija się do doliny sąsiedniej rzeki.
⚡ Wodospady to miejsca, gdzie rzeka natrafia na bardzej odporną skałę. Z czasem erozja wsteczna powoduje cofanie się wodospadu w górę rzeki!
W biegu środkowym rzeka ma więcej wody i płynie wolniej. Materiał skalny jest drobniejszy, a dominującym procesem jest erozja boczna. Woda uderza w jeden brzeg (stromy), a na drugim (płaskim) odkłada materiał.
W wyniku erozji bocznej powstają meandry - charakterystyczne zakola rzeczne. Gdy dwa zakola zbliżają się do siebie, tworzy się szyja meandru. Z czasem rzeka może przerwać tę szyję, tworząc skrót, a odcięte zakole staje się starorzeczem.
W biegu dolnym jest bardzo dużo wody płynącej powoli. Materiał jest najbardziej rozdrobniony. Charakterystyczne formy to terasy rzeczne i równina zalewowa. Terasy rzeczne powstają, gdy rzeka wcina się w swoje wcześniejsze osady - najwyższa terasa jest najstarsza.
🌊 Zwróć uwagę na brzegi rzeki w zakolu - brzeg wklęsły (zewnętrzny) jest podmywany i stromy, a brzeg wypukły (wewnętrzny) jest łagodny, bo osadzają się na nim niesione materiały.
Rzeki kończą swój bieg, tworząc dwa główne typy ujść. Ujście deltowe powstaje w spokojnych, zamkniętych morzach bez silnych prądów i pływów (np. Wisła, Nil). Ujście lejkowe (estuarium) tworzy się przy głębokich, otwartych morzach z prądami i pływami (np. Tamiza).
Lodowce górskie to potężne siły rzeźbiące krajobraz. Ich działalność niszcząca obejmuje trzy procesy: detrakcję (wyrywanie skał), detersję (wygładzanie podłoża) i egzarację (żłobienie).
W wyniku działalności erozyjnej lodowców powstają charakterystyczne formy terenu. Cyrki lodowcowe to półkoliste zagłębienia pod polem firnowym. Doliny U-kształtne są wynikiem przesuwania się jęzora lodowcowego. Mutony (barańce) to wygładzone pagórki, a rysy lodowcowe to ślady po żłobieniu skał przez materiał skalny niesiony przez lodowiec.
🏔️ Doliny zawieszone to krótkie, boczne doliny, które kończą się wyraźnym progiem nad główną doliną lodowcową - wyglądają jakby "zawieszone" nad doliną główną!
Lodowce nie tylko niszczą, ale też transportują i odkładają materiał skalny. W ten sposób powstają moreny - nagromadzenia materiału skalnego o różnej wielkości. Wyróżniamy morenę denną (pod lodowcem), morenę boczną (po bokach), morenę czołową (przed czołem lodowca) i morenę środkową (w miejscu połączenia dwóch lodowców).
W Polsce wystąpiły trzy główne zlodowacenia: południowopolskie (Sanu), środkowopolskie (Odry) i północnopolskie (Wisły). Pozostawiły one po sobie charakterystyczne formy terenu.
Do form polodowcowych (glacjalnych) zaliczamy głazy narzutowe (eratyki) - duże skały przyniesione przez lodowiec z odległych miejsc. Jeziora wytopiskowe powstały w zagłębieniach po wytopieniu się brył martwego lodu. Morena denna tworzy falistą równinę z materiału wytopionego z dolnej części lodowca.
❄️ Morena czołowa to wał lub ciąg wzgórz powstający wzdłuż czoła lodowca podczas jego postoju. Te formy wyznaczają maksymalny zasięg lodowca!
Drumliny to niskie, owalne wzgórza o podłużnym profilu, z jednym stokiem stromym (od strony napierającego lądolodu) i drugim łagodnym. Powstają pod lądolodem podczas jego ruchu.
Wody z topniejącego lądolodu tworzą formy fluwioglacjalne. Rynny podlodowcowe to podłużne zagłębienia powstające pod lądolodem na skutek erozji wód. Ozy to wysokie, wąskie pagórki powstające, gdy wody płynące pod lądolodem lub w jego szczelinach osadzają piasek i żwir.
Kemy to okrągłe pagórki powstałe z materiału osadzonego w szczelinach lub zagłębieniach topniejącego lodu. Sandry to płaskie stożki napływowe ze żwiru i piasków, osadzane przez wody wypływające sprzed czoła lądolodu.
🌊 Pradoliny to szerokie obniżenia o płaskim dnie, powstałe gdy wody rzeczne i wody z topniejącego lądolodu nie mogły płynąć na północ (blokowała je ściana lodu), więc płynęły równolegle do czoła lodowca. Dzisiaj wykorzystywane są przez współczesne rzeki!
Obszary polodowcowe można podzielić na dwa typy krajobrazów. Krajobraz młodoglacjalny charakteryzuje się jeziorami, wyraźnymi formami polodowcowymi i dużymi wysokościami względnymi. Krajobraz staroglacjalny nie ma jezior ani wyraźnych form polodowcowych, a wysokości względne są małe.
Wiatr (działalność eoliczna) również kształtuje powierzchnię Ziemi. Jego działalność zależy od siły wiatru, rodzaju podłoża, wilgotności, klimatu i szaty roślinnej.
Niszcząca działalność wiatru obejmuje deflację (wywiewanie) i korazję (szlifowanie). Deflacja tworzy misy deflacyjne, ostańce i bruk deflacyjny. Korazja prowadzi do powstania graniaków wiatrowych, grzybów skalnych i bruzd korazyjnych.
🌪️ Czy wiesz, że wiatr może tworzyć "naturalne rzeźby"? Grzyby skalne powstają, gdy dolna część skały jest silniej niszczona przez wiatr z piaskiem, podczas gdy górna część pozostaje szersza - przypomina to kształtem grzyb!
Budująca działalność wiatru tworzy charakterystyczne formy. Ripplemarki to drobne zmarszczki na piasku. Wydmy to piaszczyste wzniesienia o różnych kształtach. Pokrywy lessowe to obszary pokryte drobnym pyłem przyniesionym przez wiatr.
Wydmy mają różne kształty zależnie od warunków. Barchan ma ramiona skierowane zgodnie z kierunkiem wiatru i łagodny stok dowietrzny. Wydma paraboliczna ma ramiona skierowane przeciwnie do kierunku wiatru, co jest związane z występowaniem roślinności lub obszarów podmokłych.
Pustynie można podzielić na różne typy w zależności od podłoża. Erg to pustynia piaszczysta (np. Sahara). Serir to pustynia żwirowa, a hamada to pustynia kamienista (np. Gobi). Takyr to pustynia ilasta z charakterystycznie popękaną powierzchnią. Największe pustynie na świecie to Sahara, Arabska i Gobi.
🏜️ Pustynie wcale nie muszą być gorące! Pustynia to obszar o bardzo małej ilości opadów, więc występują też pustynie lodowe, jak Antarktyda, gdzie mimo dużej ilości lodu opady są minimalne!
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
App Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
maja
@majkonop
Wietrzenie, ruchy masowe i procesy krasowe to zjawiska zmieniające powierzchnię Ziemi. Te naturalne procesy kształtują krajobrazy, tworząc różnorodne formy terenu, od wąwozów po jaskinie. Warto je poznać, by zrozumieć, jak ewoluuje świat wokół nas.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Wietrzenie to proces, w którym skały ulegają rozpadowi i przemianom pod wpływem czynników środowiska. Dzieje się to przez fizyczne rozluźnienie skał oraz ich chemiczne przekształcenia.
Wyróżniamy trzy główne rodzaje wietrzenia. Wietrzenie mechaniczne powoduje rozpad skał bez zmiany ich składu chemicznego. Zachodzi ono na przykład przez zmiany temperatury (wietrzenie termiczne), zamarzanie i rozmarzanie wody w szczelinach (wietrzenie mrozowe) lub pęcznienie skał pod wpływem wody (wietrzenie ilaste).
Wietrzenie chemiczne zmienia skład chemiczny skał poprzez rozpuszczanie, utlenianie i uwadnianie. Z kolei wietrzenie biologiczne to rozkład skał przez organizmy roślinne i zwierzęce, które swoim działaniem przyśpieszają rozpad.
💡 Ciekawe! Rodzaj wietrzenia zależy od klimatu. W strefie równikowej dominuje wietrzenie chemiczne i biologiczne, a w strefach zwrotnikowych i okołobiegunowych - wietrzenie fizyczne.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Ruchy masowe to przemieszczanie się materiału skalnego pod wpływem siły ciężkości. Mogą być gwałtowne lub powolne, a ich występowanie zależy od wielu czynników, w tym nachylenia stoku, ilości opadów i rodzaju skał.
Wśród ruchów masowych wyróżniamy kilka typów. Obrywanie to nagłe oderwanie dużych mas skalnych, tworzące blokowiska u podnóża stoku. Osuwanie to gwałtowne zsunięcie zwietrzeliny, prowadzące do powstania osuwiska. Spływanie występuje na stokach o dużym nachyleniu, gdy warstwa zwietrzeliny przesiąknięta wodą spływa w dół.
Spełzywanie to powolne zsuwanie się zwietrzeliny, które możesz rozpoznać po pochylonych drzewach i słupach. Opadanie prowadzi do tworzenia się żlebów i stożków usypiskowych, zwanych piargami.
🛡️ Ruchy masowe można ograniczać przez stosowanie siatek geotechnicznych, tarasowanie stoków i kotwy gruntowe. Te metody chronią zarówno przyrodę, jak i ludzkie osiedla.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Procesy krasowe polegają na rozpuszczaniu skał przez wodę zawierającą dwutlenek węgla, który tworzy kwas węglowy. Tempo rozpuszczania zależy od wielu czynników, w tym ilości wody opadowej, zawartości CO₂, rodzaju skały i temperatury wody.
Na powierzchni powstają charakterystyczne formy krasu powierzchniowego. Żłobki i żebra krasowe to wgłębienia i grzbiety powstające na skałach wapiennych. Leje krasowe to głębsze zagłębienia, a większe formy to uwały i polja. Mogoty to charakterystyczne ostańce krasowe.
Woda krążąca w skałach tworzy system podziemny. Ponory to miejsca, gdzie woda wpływa pod ziemię, a wywierzyska to punkty, gdzie wypływa ona na powierzchnię.
🔍 Czy wiesz, że woda lepiej rozpuszcza skały, gdy jest chłodniejsza? Dlatego procesy krasowe są intensywniejsze w chłodniejszym klimacie!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
W wyniku procesów krasowych pod ziemią powstają jaskinie z pięknymi formami naciekowymi. Stalaktyty to nacieki zwisające z sufitu, stalagmity rosną od podłoża w górę, a stalagnaty powstają, gdy stalaktyt połączy się ze stalagmitem.
Rzeki mają ogromny wpływ na rzeźbę terenu. Ich działalność zmienia się w zależności od biegu. W biegu górnym rzeka ma mało wody, ale duży spadek i prędkość. Dominuje tu erozja wgłębna, tworząca charakterystyczne doliny V-kształtne. Możesz tu zobaczyć wodospady powstające w wyniku erozji wstecznej oraz otoczaki - zaokrąglone kamienie.
Ciekawym zjawiskiem jest kaptaż rzeki - przejęcie wód jednej rzeki przez drugą o większej sile erozyjnej. Dzieje się to w wyniku erozji wstecznej, gdy rzeka o większej sile przebija się do doliny sąsiedniej rzeki.
⚡ Wodospady to miejsca, gdzie rzeka natrafia na bardzej odporną skałę. Z czasem erozja wsteczna powoduje cofanie się wodospadu w górę rzeki!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
W biegu środkowym rzeka ma więcej wody i płynie wolniej. Materiał skalny jest drobniejszy, a dominującym procesem jest erozja boczna. Woda uderza w jeden brzeg (stromy), a na drugim (płaskim) odkłada materiał.
W wyniku erozji bocznej powstają meandry - charakterystyczne zakola rzeczne. Gdy dwa zakola zbliżają się do siebie, tworzy się szyja meandru. Z czasem rzeka może przerwać tę szyję, tworząc skrót, a odcięte zakole staje się starorzeczem.
W biegu dolnym jest bardzo dużo wody płynącej powoli. Materiał jest najbardziej rozdrobniony. Charakterystyczne formy to terasy rzeczne i równina zalewowa. Terasy rzeczne powstają, gdy rzeka wcina się w swoje wcześniejsze osady - najwyższa terasa jest najstarsza.
🌊 Zwróć uwagę na brzegi rzeki w zakolu - brzeg wklęsły (zewnętrzny) jest podmywany i stromy, a brzeg wypukły (wewnętrzny) jest łagodny, bo osadzają się na nim niesione materiały.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Rzeki kończą swój bieg, tworząc dwa główne typy ujść. Ujście deltowe powstaje w spokojnych, zamkniętych morzach bez silnych prądów i pływów (np. Wisła, Nil). Ujście lejkowe (estuarium) tworzy się przy głębokich, otwartych morzach z prądami i pływami (np. Tamiza).
Lodowce górskie to potężne siły rzeźbiące krajobraz. Ich działalność niszcząca obejmuje trzy procesy: detrakcję (wyrywanie skał), detersję (wygładzanie podłoża) i egzarację (żłobienie).
W wyniku działalności erozyjnej lodowców powstają charakterystyczne formy terenu. Cyrki lodowcowe to półkoliste zagłębienia pod polem firnowym. Doliny U-kształtne są wynikiem przesuwania się jęzora lodowcowego. Mutony (barańce) to wygładzone pagórki, a rysy lodowcowe to ślady po żłobieniu skał przez materiał skalny niesiony przez lodowiec.
🏔️ Doliny zawieszone to krótkie, boczne doliny, które kończą się wyraźnym progiem nad główną doliną lodowcową - wyglądają jakby "zawieszone" nad doliną główną!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Lodowce nie tylko niszczą, ale też transportują i odkładają materiał skalny. W ten sposób powstają moreny - nagromadzenia materiału skalnego o różnej wielkości. Wyróżniamy morenę denną (pod lodowcem), morenę boczną (po bokach), morenę czołową (przed czołem lodowca) i morenę środkową (w miejscu połączenia dwóch lodowców).
W Polsce wystąpiły trzy główne zlodowacenia: południowopolskie (Sanu), środkowopolskie (Odry) i północnopolskie (Wisły). Pozostawiły one po sobie charakterystyczne formy terenu.
Do form polodowcowych (glacjalnych) zaliczamy głazy narzutowe (eratyki) - duże skały przyniesione przez lodowiec z odległych miejsc. Jeziora wytopiskowe powstały w zagłębieniach po wytopieniu się brył martwego lodu. Morena denna tworzy falistą równinę z materiału wytopionego z dolnej części lodowca.
❄️ Morena czołowa to wał lub ciąg wzgórz powstający wzdłuż czoła lodowca podczas jego postoju. Te formy wyznaczają maksymalny zasięg lodowca!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Drumliny to niskie, owalne wzgórza o podłużnym profilu, z jednym stokiem stromym (od strony napierającego lądolodu) i drugim łagodnym. Powstają pod lądolodem podczas jego ruchu.
Wody z topniejącego lądolodu tworzą formy fluwioglacjalne. Rynny podlodowcowe to podłużne zagłębienia powstające pod lądolodem na skutek erozji wód. Ozy to wysokie, wąskie pagórki powstające, gdy wody płynące pod lądolodem lub w jego szczelinach osadzają piasek i żwir.
Kemy to okrągłe pagórki powstałe z materiału osadzonego w szczelinach lub zagłębieniach topniejącego lodu. Sandry to płaskie stożki napływowe ze żwiru i piasków, osadzane przez wody wypływające sprzed czoła lądolodu.
🌊 Pradoliny to szerokie obniżenia o płaskim dnie, powstałe gdy wody rzeczne i wody z topniejącego lądolodu nie mogły płynąć na północ (blokowała je ściana lodu), więc płynęły równolegle do czoła lodowca. Dzisiaj wykorzystywane są przez współczesne rzeki!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Obszary polodowcowe można podzielić na dwa typy krajobrazów. Krajobraz młodoglacjalny charakteryzuje się jeziorami, wyraźnymi formami polodowcowymi i dużymi wysokościami względnymi. Krajobraz staroglacjalny nie ma jezior ani wyraźnych form polodowcowych, a wysokości względne są małe.
Wiatr (działalność eoliczna) również kształtuje powierzchnię Ziemi. Jego działalność zależy od siły wiatru, rodzaju podłoża, wilgotności, klimatu i szaty roślinnej.
Niszcząca działalność wiatru obejmuje deflację (wywiewanie) i korazję (szlifowanie). Deflacja tworzy misy deflacyjne, ostańce i bruk deflacyjny. Korazja prowadzi do powstania graniaków wiatrowych, grzybów skalnych i bruzd korazyjnych.
🌪️ Czy wiesz, że wiatr może tworzyć "naturalne rzeźby"? Grzyby skalne powstają, gdy dolna część skały jest silniej niszczona przez wiatr z piaskiem, podczas gdy górna część pozostaje szersza - przypomina to kształtem grzyb!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Budująca działalność wiatru tworzy charakterystyczne formy. Ripplemarki to drobne zmarszczki na piasku. Wydmy to piaszczyste wzniesienia o różnych kształtach. Pokrywy lessowe to obszary pokryte drobnym pyłem przyniesionym przez wiatr.
Wydmy mają różne kształty zależnie od warunków. Barchan ma ramiona skierowane zgodnie z kierunkiem wiatru i łagodny stok dowietrzny. Wydma paraboliczna ma ramiona skierowane przeciwnie do kierunku wiatru, co jest związane z występowaniem roślinności lub obszarów podmokłych.
Pustynie można podzielić na różne typy w zależności od podłoża. Erg to pustynia piaszczysta (np. Sahara). Serir to pustynia żwirowa, a hamada to pustynia kamienista (np. Gobi). Takyr to pustynia ilasta z charakterystycznie popękaną powierzchnią. Największe pustynie na świecie to Sahara, Arabska i Gobi.
🏜️ Pustynie wcale nie muszą być gorące! Pustynia to obszar o bardzo małej ilości opadów, więc występują też pustynie lodowe, jak Antarktyda, gdzie mimo dużej ilości lodu opady są minimalne!
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
45
Inteligentne Narzędzia NOWE
Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju
Odkryj fascynujący świat galaktyk i struktury wszechświata. Dowiedz się o Drogi Mlecznej, różnych typach galaktyk, jednostkach odległości oraz teorii Wielkiego Wybuchu. Idealne dla uczniów i pasjonatów astronomii.
GeografiaZgłębiaj metody przedstawiania rzeźby terenu i informacji geograficznych na mapach. Dowiedz się o poziomicach, barwach hipsometrycznych, numerycznych modelach terenu oraz różnych typach map. Idealne dla uczniów geografi rozszerzonej w klasie 1. Obejmuje źródła informacji geograficznej, metody badań oraz zasady czytania map.
GeografiaZgłębiaj procesy endogeniczne, w tym tektonikę płyt litosfery, ruchy górotwórcze oraz różne rodzaje gór. Dowiedz się, jak powstają góry, jakie są struktury tektoniczne oraz jak te procesy wpływają na aktywność sejsmiczną. Idealne dla studentów geologii i geografii. Typ: Podsumowanie.
GeografiaZrozumienie ruchu obiegowego Ziemi, jego wpływu na pory roku oraz zmiany w oświetleniu. Materiał obejmuje kluczowe koncepcje, takie jak równonoc, przesilenia, oraz strefy oświetlenia. Idealne dla uczniów 1LO na poziomie podstawowym.
GeografiaOdkryj zjawiska krasowe, ich procesy oraz różnorodne formy, takie jak jaskinie, stalaktyty i doliny krasowe. Dowiedz się, jak woda wpływa na kształtowanie krajobrazu w obszarach wapiennych. Idealne dla studentów geologii i geografii. Typ: podsumowanie.
GeografiaZgłębiaj różne typy wietrzenia skał, w tym wietrzenie mechaniczne, chemiczne i biologiczne. Dowiedz się, jak czynniki atmosferyczne oraz organizmy wpływają na procesy wietrzenia i kształtowanie powierzchni Ziemi. Idealne dla uczniów geografi na poziomie rozszerzonym.
GeografiaApp Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
