Model przejścia demograficznego
Model przejścia demograficznego to kluczowe narzędzie w analizie zmian populacyjnych. Składa się on z pięciu faz rozwoju demograficznego, które odzwierciedlają ewolucję społeczeństw od tradycyjnych do nowoczesnych.
Definicja: Model przejścia demograficznego to schemat przedstawiający zmienność wartości współczynników urodzeń i zgonów oraz współczynnika przyrostu naturalnego w czasie.
Faza 1 - Przed transformacją demograficzną
Ta faza charakteryzuje się społeczeństwami o niskim poziomie rozwoju demograficznego.
Przykład: Plemiona Amazonii oraz ludy Afryki są przykładami społeczeństw w 1 fazie rozwoju demograficznego.
Cechy tej fazy to:
- Brak rozwoju higieny i medycyny
- Zakładanie rodzin w młodym wieku
- Słabe wykształcenie i słaby bilans żywieniowy
- Wysoki i zbliżony współczynnik urodzeń i zgonów
Faza 2 - Początek transformacji demograficznej
W tej fazie rozpoczyna się eksplozja demograficzna.
Highlight: Charakterystyczne dla tej fazy są trudności z wyżywieniem ludzi oraz niska świadomość planowania rodziny.
Obserwuje się:
- Słaby dostęp do medycyny i początkowy rozwój higieny
- Lekki spadek współczynnika zgonów
- Stopniowy spadek współczynnika urodzeń
Faza 3 - Intensywna transformacja demograficzna
Ta faza charakteryzuje się znaczącym postępem w dziedzinie zdrowia i edukacji.
Vocabulary: Eksplozja demograficzna to gwałtowny wzrost liczby ludności spowodowany spadkiem śmiertelności przy utrzymującym się wysokim poziomie urodzeń.
Główne cechy:
- Rozwój higieny i medycyny
- Powszechny model rodziny wielodzietnej
- Lepsze wykształcenie
- Stopniowy spadek współczynnika urodzeń oraz lekki spadek współczynnika zgonów
Faza 4 - Późna transformacja
W tej fazie obserwuje się stabilizację procesów demograficznych.
Example: Fazy rozwoju demograficznego przykłady państw w tej fazie to często kraje rozwijające się, które osiągnęły znaczący postęp gospodarczy i społeczny.
Charakterystyka:
- Dobry poziom rozwoju medycyny i dostępność do opieki zdrowotnej
- Wzrost produkcji żywności
- Zmniejszenie przyrostu naturalnego
Faza 5 - Regres demograficzny
Ta faza, znana również jako implozja demograficzna, charakteryzuje się ujemnym przyrostem naturalnym.
Highlight: 5 faza rozwoju demograficznego kraje to głównie państwa Europy Środkowej i Wschodniej.
Cechy:
- Spadek liczby urodzeń
- Ujemny przyrost naturalny (regres demograficzny)
Vocabulary: Implozja demograficzna to zjawisko charakteryzujące się znacznym spadkiem liczby urodzeń, prowadzącym do zmniejszenia się populacji.
Model przejścia demograficznego pomaga zrozumieć, jak czynniki demograficzne wpływają na rozwój społeczeństw i gospodarek. Znajomość tych faz jest kluczowa dla planowania polityki społecznej i ekonomicznej państw.
