Struktura wieku ludności i typy demograficzne społeczeństw

Struktura wieku ludności jest kluczowym wskaźnikiem pozwalającym określić fazę rozwoju demograficznego danego społeczeństwa. Definiuje się ją jako procentowy udział różnych grup wiekowych w ogólnej liczbie mieszkańców obszaru.

Definition: Struktura wieku ludności to procentowy rozkład grup wiekowych w populacji, który pozwala określić typ demograficzny społeczeństwa.

W analizie struktury wieku ludności stosuje się następujący podział:

• Dzieci (0-14 lat)
• Młodzież i dorośli (15-64 lat)
• Osoby w wieku starszym (powyżej 65 lat)

Piramida wieku i płci to graficzne przedstawienie struktury demograficznej społeczeństwa. Jest to wykres słupkowy pokazujący udział kobiet i mężczyzn z poszczególnych grup wiekowych w ogólnej liczbie ludności.

Example: Piramida wieku i płci dla Nigru w 2018 roku pokazuje strukturę typową dla społeczeństwa młodego, z szeroką podstawą (dużo dzieci) i wąskim wierzchołkiem (mało osób starszych).

Wyróżnia się trzy główne typy demograficzne społeczeństw:

1. Społeczeństwo młode - charakteryzuje się dużą liczbą dzieci i małą liczbą osób starszych
2. Społeczeństwo zastojowe - z równomiernym rozkładem grup wiekowych
3. Społeczeństwo stare - z dużą liczbą osób starszych i małą liczbą dzieci

Starzenie się społeczeństw jest procesem najbardziej widocznym w krajach rozwiniętych. Przyczyny tego zjawiska obejmują:

• Małą liczbę urodzeń (model małej rodziny)
• Stosowanie metod planowania rodziny
• Odkładanie decyzji o potomstwie

Aby zminimalizować negatywne skutki starzenia się społeczeństw, podejmuje się różne działania:

• Wspieranie rodzin wielodzietnych
• Podwyższanie wieku emerytalnego
• Skracanie liczby godzin pracy

Highlight: Zrozumienie struktury wieku ludności i typów demograficznych społeczeństw jest kluczowe dla planowania polityki społecznej i gospodarczej kraju.

Model przejścia demograficznego

Model przejścia demograficznego, znany również jako teoria rozwoju demograficznego, przedstawia zmiany współczynnika przyrostu naturalnego w czasie. Model ten obejmuje pięć faz rozwoju demograficznego, które odzwierciedlają różne etapy przemian społeczno-gospodarczych.

Definition: Model przejścia demograficznego to teoretyczny schemat przedstawiający zmiany w przyroście naturalnym populacji w czasie, obejmujący pięć faz rozwoju.

Fazy te obejmują:

1. Fazę przedtransformacyjną
2. Początek transformacji demograficznej
3. Intensywną transformację demograficzną
4. Późną transformację
5. Regres demograficzny

Highlight: Przemiany demograficzne zachodzą wszędzie, ale dynamika i czas trwania poszczególnych faz zależą od poziomu rozwoju gospodarczego danego kraju.

Eksplozja demograficzna i regres demograficzny to dwa kluczowe zjawiska obserwowane w różnych fazach modelu. Eksplozja demograficzna występuje w fazach II i III, charakteryzując się wysoką liczbą urodzeń i spadkiem umieralności, co prowadzi do szybkiego wzrostu przyrostu naturalnego.

Example: Przykładem eksplozji demograficznej może być sytuacja w wielu krajach rozwijających się, gdzie współczynnik przyrostu naturalnego przekracza 30%.

Przyczyny eksplozji demograficznej obejmują:

• Zmniejszanie się liczby zgonów
• Wzrost produkcji żywności
• Model rodziny wielodzietnej
• Dużą liczbę kobiet w wieku rozrodczym
• Zakładanie rodzin w młodym wieku
• Niski poziom wykształcenia i aktywności zawodowej kobiet

Skutki eksplozji demograficznej mogą być poważne i obejmują:

• Zubożenie społeczeństwa
• Przeludnienie wsi i migracje do miast, prowadzące do powstawania dzielnic nędzy
• Trudności państwa w zaspokajaniu potrzeb rosnącej populacji
• Problemy z wyżywieniem ludności