II Faza rozwoju demograficznego

Druga faza obejmuje kraje we wczesnym etapie rozwoju gospodarczego. Charakteryzuje się następującymi cechami:

• Współczynnik urodzeń utrzymuje się na wysokim poziomie (powyżej 35%)
• Współczynnik zgonów spada do 15-20% dzięki poprawie warunków życia
• Występuje bardzo wysoki przyrost naturalny, prowadzący do eksplozji demograficznej
• Współczynnik dzietności wynosi od 4,5 do 6
• Średnia długość życia wynosi od 45 do 65 lat

Highlight: Eksplozja demograficzna w II fazie niesie za sobą poważne skutki gospodarcze, społeczne, ekonomiczne i demograficzne.

Przykład: 2 faza rozwoju demograficznego kraje to większość państw Afryki (np. Zambia, Angola, Malawi, Czad, Senegal, Nigeria) oraz niektóre kraje Azji (Afganistan, Bhutan, Jemen).

Piramida wieku dla krajów w II fazie jest zbliżona do trójkąta równoramiennego, lekko wklęsłego po bokach, co odzwierciedla utrzymującą się wysoką liczbę urodzeń i spadającą liczbę zgonów.

V Faza rozwoju demograficznego

Piąta faza, zwana również neomaltuzjańską, charakteryzuje się okresami regresu demograficznego. Główne cechy tej fazy to:

• Niski współczynnik zgonów
• Ujemny lub bliski zeru przyrost naturalny
• Współczynnik dzietności utrzymuje się poniżej 2
• Długość życia wynosi powyżej 75 lat

Highlight: 5 faza rozwoju demograficznego jest charakterystyczna dla wysoko rozwiniętych krajów, gdzie obserwuje się starzenie się społeczeństwa i spadek liczby ludności.

Przykład: 5 faza rozwoju demograficznego kraje to m.in. Japonia, Niemcy, Włochy oraz kraje skandynawskie.

Vocabulary: Model przejścia demograficznego to teoretyczny opis zmian w strukturze ludności, obejmujący wszystkie pięć faz rozwoju demograficznego.

Warto zauważyć, że w której fazie rozwoju demograficznego jest Polska zależy od analizowanych wskaźników. Obecnie Polska znajduje się na pograniczu IV i V fazy, z tendencją do wchodzenia w V fazę ze względu na niski współczynnik dzietności i starzenie się społeczeństwa.

Highlight: Znajomość faz rozwoju demograficznego pozwala lepiej zrozumieć przyczyny eksplozji demograficznej w niektórych regionach świata oraz problemy związane ze starzeniem się społeczeństw w krajach rozwiniętych.

Analizując przyrost naturalny w Afryce i przyrost naturalny w Azji, można zauważyć, że wiele krajów tych kontynentów znajduje się w II lub III fazie rozwoju demograficznego, co tłumaczy wysokie wskaźniki urodzeń i szybki wzrost liczby ludności.

Example: Dlaczego w Afryce rodzi się dużo dzieci i dlaczego w krajach biednych jest wysoki przyrost naturalny? Wynika to m.in. z tradycyjnego modelu rodziny, niskiego poziomu edukacji seksualnej, ograniczonego dostępu do antykoncepcji oraz postrzegania dzieci jako zabezpieczenia na starość.

Porównując dzietność w Afryce i dzietność w Europie, widać wyraźne różnice wynikające z odmiennych faz rozwoju demograficznego, w których znajdują się kraje tych kontynentów. Podczas gdy wiele krajów afrykańskich charakteryzuje się wysoką dzietnością (II i III faza), większość krajów europejskich zmaga się z niską dzietnością (IV i V faza).

Example: Przyrost naturalny Nigeria jest jednym z najwyższych na świecie, co plasuje ten kraj w II fazie rozwoju demograficznego i przyczynia się do szybkiego wzrostu ludności Afryki, co można zaobserwować na wykresach demograficznych.