Tektonika płyt litosfery
Ruch płyt litosfery powodowany jest przez ruchy konwekcyjne zachodzące we wnętrzu Ziemi. W miejscach, gdzie płyty się rozchodzą, powstaje strefa ryftu (inaczej spreading). To właśnie tam dochodzi do pęknięcia skorupy ziemskiej i odsuwania się płyt od siebie.
Gdy płyty zbliżają się do siebie, tworzy się strefa subdukcji. To właśnie te procesy napędzają powstawanie różnych form ukształtowania terenu. Ruchy górotwórcze dzielimy na trzy główne typy: fałdowe, zrębowe i wulkaniczne.
Góry fałdowe powstają przez subdukcję płyt - jedna płyta wsuwa się pod drugą, powodując wypiętrzenie i pofałdowanie warstw skalnych. Tworzą się wtedy struktury zwane antykliną i synkliną. Do najmłodszych gór tego typu należą Alpy, Himalaje i Karpaty.
Ciekawostka: Himalaje wciąż rosną około 5 mm rocznie z powodu ciągłego napierania płyt na siebie!
Góry zrębowe powstają przez wypiętrzenie warstw skalnych, tworząc charakterystyczne zręby i rowy tektoniczne. Przykładami starych gór zrębowych są pasma Harzu i Sudetów. Z kolei góry wulkaniczne tworzą się przez wypływanie lawy i innych materiałów na powierzchnię - znanymi przykładami są Stromboli, Ostrzyca czy Etna.