Otwórz aplikację

Przedmioty

Geografia Rozszerzona: Wnętrze Ziemi i Procesy Endogeniczne

92

0

user profile picture

Ola

2.12.2025

Geografia

Wnętrze ziemi, procesy endogeniczne

5656

2 gru 2025

8 strony

Geografia Rozszerzona: Wnętrze Ziemi i Procesy Endogeniczne

user profile picture

Ola

@soosna

Wnętrze Ziemi to fascynujący świat ukryty pod naszymi stopami, który... Pokaż więcej

Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
1 / 8
WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Budowa wnętrza Ziemi i skały

Ziemia składa się z trzech głównych warstw, które różnią się składem i właściwościami. Skorupa ziemska to najcieńsza warstwa, podzielona na granitową (buduje kontynenty) i bazaltową (tworzy dno oceanów).

Pod skorupą znajduje się płaszcz ziemski, gdzie w górnej części krąży magma w półpłynnej astenosferze. To właśnie stąd pochodzą materiały do wulkanów. Dolny płaszcz ma już cechy ciała stałego.

Najgłębiej leży jądro Ziemi z żelaza i niklu. Zewnętrzne jest płynne, a wewnętrzne stałe z temperaturą ponad 6000°C. Z głębokością wzrastają temperatura i ciśnienie.

Skały dzielą się na trzy typy: magmowe (powstają z zastygłej magmy), osadowe (z odkładania się materiału) i metamorficzne (przekształcone przez wysoką temperaturę i ciśnienie). Każdy typ zawiera różne surowce naturalne - od węgla i ropy po rudy metali.

💡 Zapamiętaj: Im głębiej w Ziemi, tym wyższa temperatura i większe ciśnienie!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Tektonika płyt litosfery

Teoria tektoniki płyt z lat 60. XX wieku wyjaśnia, jak poruszają się fragmenty skorupy ziemskiej. Płyty kontynentalne są grube i lekkie, a płyty oceaniczne cienkie i ciężkie.

Na granicach płyt dzieją się najważniejsze procesy. Przy granicach rozbieżnych płyty się oddalają, tworząc grzbiety śródoceaniczne. Przy granicach zbieżnych płyty zderzają się - cięższa oceaniczna wsuwa się pod kontynentalną w strefie subdukcji.

Ruchy górotwórcze (orogeneza) tworzą różne typy gór w różnych okresach. Orogeneza kaledońska stworzyła najstarsze góry, hercyńska - średnie, a alpejska - najmłodsze i najwyższe góry jak Himalaje.

Góry mogą być fałdowe (powstałe ze zgniatania), zrębowe (z uskoków) lub wulkaniczne. Każdy typ ma charakterystyczny wygląd i sposób powstawania.

💡 Pamiętaj: Płyty oceaniczne są młodsze i cięższe od kontynentalnych!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Plutonizm i wulkanizm

Plutonizm to krążenie magmy pod ziemią pod wpływem ciśnienia. Magma może tworzyć różne intruzje magmowe - od małych dajek po ogromne batolity. Te procesy zachodzą głęboko i nie widzimy ich na powierzchni.

Wulkanizm to wydobywanie się magmy na powierzchnię Ziemi. Produkty erupcji to lawa, gazy (jak dwutlenek węgla i siarkowodór) oraz materiał piroklastyczny - bomby wulkaniczne, lapille i popiół.

Wulkany dzielimy na stożkowe (stromy stok, eksplozywne), tarczowe (łagodny stok, spokojne) i stratowulkany (mieszane). Typ zależy od rodzaju lawy - kwaśna jest lepka i wybuchowa, zasadowa płynna i spokojna.

Kaldera powstaje przez samozniszczenie wulkanu po potężnej erupcji. Popiół wulkaniczny może być niebezpieczny, ale tworzy bardzo żyzne gleby.

💡 Ciekawostka: Gazy wulkaniczne mogą być śmiertelnie niebezpieczne - fumarole mają temperaturę nawet 800°C!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Trzęsienia ziemi i ruchy tektoniczne

Trzęsienia ziemi to drgania płyt litosfery, które mierzymy skalą Richtera (otwarta) lub Mercallego (zamknięta, 12 stopni). Epicentrum to miejsce na powierzchni, a hipocentrum - ognisko głęboko w Ziemi.

90% trzęsień ma pochodzenie tektoniczne (ruch płyt), 7% wulkaniczne, a 3% to zapadliskowe. Większość to trzęsienia płytkie (do 75 km głębokości), które są najniebezpieczniejsze.

Obszary sejsmiczne to granice płyt litosfery, pensejsmiczne to młode góry alpejskie, a asejsmiczne to spokojne niziny. Najbardziej zagrożone są tereny młodych gór.

Ruchy izostatyczne to pionowe przemieszczenia skorupy przez obciążenie lub odciążenie. Skandynawia wznosi się po stopieniu lodowca, a Zatoka Gdańska opada przez ruchy magmy.

💡 Ważne: Najsilniejsze trzęsienia występują tam, gdzie powstają młode góry!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Ukształtowanie powierzchni i datowanie

Formy ukształtowania dzielimy według wysokości: niziny 0300m0-300 m, wyżyny 300600m300-600 m i góry (ponad 600 m). Depresje to obszary poniżej poziomu morza, a kryptodepresje - zalane wodą.

Dno oceaniczne ma swoją strukturę: płytki szelf kontynentalny 0200m0-200 m, stromy stok kontynentalny 2003000m200-3000 m i głęboki basen oceaniczny z grzbietami i rowami.

Datowanie względne opiera się na zasadzie superpozycji - młodsze warstwy leżą na starszych. Skamieniałości przewodnie pomagają określić wiek: trylobity to paleozoik, amonity to mezozoik, a ssaki to kenozoik.

Datowanie bezwzględne używa metod izotopowych węgiel14węgiel-14, dendrochronologii (słoje drzew) czy sedymentologii (osady w jeziorach). Każda metoda ma swoje zastosowanie i ograniczenia czasowe.

💡 Trick: Zapamiętaj skróty skamieniałości: TGB TrylobityGraptolityBrachiopodyTrylobity-Graptolity-Brachiopody = Paleozoik, ABD AmonityBelemnityDinozauryAmonity-Belemnity-Dinozaury = Mezozoik!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Analiza przekroju geologicznego

Zasada superpozycji mówi, że górne warstwy są młodsze od dolnych. Wyjątki to erozja, działalność człowieka lub uskoki tektoniczne, które zawsze są młodsze od skał, które przecinają.

Typy skał mówią o środowisku powstania. Piaskowce i wapienie powstają w morzu, piaski i żwiry na lądzie, węgiel w gorącym klimacie, a sól kamienna w płytkich, ciepłych morzach.

Gliny morenowe świadczą o zlodowaceniach, less o działalności wiatru, a skały magmowe o procesach plutonicznych i wulkanicznych. Skały metamorficzne wskazują na głębokie pogrążenie i procesy górotwórcze.

Skamieniałości pomagają określić nie tylko wiek, ale i warunki środowiskowe. Koralowce wskazują ciepłe morza, trylobity paleozoiczne oceany, a mamut klimat lodowcowy.

💡 Wskazówka: Intruzje magmowe i uskoki zawsze przecinają starsze skały - to klucz do określenia kolejności wydarzeń!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Kronika dziejów Ziemi - era prekambryjska i paleozoiczna

Era prekambryjska to najdłuższa część historii Ziemi z intensywnymi procesami wulkanicznymi, górotwórczymi i metamorfizmem. Życie było bardzo prymitywne, głównie bakterie i glony.

Era paleozoiczna charakteryzowała się superkontynentert Pangea i oceanem Tetyda. Klimat był gorący i suchy, rosły paprocie i skrzypy, a w morzach żyły trylobity i graptolity.

W tym czasie nastąpiła orogeneza kaledońska, liczne transgresje i regresje morza oraz powstały ważne surowce mineralne - węgiel kamienny w karbonie, sól kamienna w permie.

Skamieniałości przewodnie paleozoiku to trylobity, graptolity i brachiopody. Ich obecność w skale od razu wskazuje wiek paleozoiczny warstwy.

💡 Zapamiętaj: Paleozoik = paprocie + trylobity + węgiel kamienny!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Era mezozoiczna i kenozoiczna

Era mezozoiczna to czas dinozaurów i roślin nagonasiennych. Kontynenty się rozdzieliły (Gondwana i Laurazja), a klimat był ciepły i wilgotny. Powstała orogeneza hercyńska.

Ważne surowce tego okresu to wapienie z jury, kreda z kredy oraz rudy cynku i ołowiu z triasu. Skamieniałości przewodnie to amonity, belemnity i dinozaury.

Era kenozoiczna to obecny czas z 7 kontynentami i 5 oceanami. Dominują rośliny okrytonasienne i ssaki. Klimat zmienił się z ciepłego na chłodniejszy, rozpoczęły się epoki lodowcowe.

Trwa orogeneza alpejska tworząca najwyższe góry świata. Powstają sól, siarka, węgiel brunatny i gips. Skamieniałości przewodnie to ślimaki, małże i ssaki jak mamuty.

💡 Pamiętaj: Mezozoik = dinozaury + amonity, Kenozoik = ssaki + rośliny okrytonasienne!



Myśleliśmy, że nigdy nie zapytasz...

Czym jest Towarzysz AI z Knowunity?

Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.

Gdzie mogę pobrać aplikację Knowunity?

Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.

Czy aplikacja Knowunity naprawdę jest darmowa?

Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.

Najpopularniejsze notatki: płyty tektoniczne

Najpopularniejsze notatki z Geografia

Najpopularniejsze notatki

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

 

Geografia

5656

2 gru 2025

8 strony

Geografia Rozszerzona: Wnętrze Ziemi i Procesy Endogeniczne

user profile picture

Ola

@soosna

Wnętrze Ziemi to fascynujący świat ukryty pod naszymi stopami, który ma ogromny wpływ na to, co dzieje się na powierzchni. Procesy endogeniczne, czyli zachodzące wewnątrz Ziemi, kształtują nasze góry, powodują trzęsienia ziemi i erupcje wulkanów.

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Budowa wnętrza Ziemi i skały

Ziemia składa się z trzech głównych warstw, które różnią się składem i właściwościami. Skorupa ziemska to najcieńsza warstwa, podzielona na granitową (buduje kontynenty) i bazaltową (tworzy dno oceanów).

Pod skorupą znajduje się płaszcz ziemski, gdzie w górnej części krąży magma w półpłynnej astenosferze. To właśnie stąd pochodzą materiały do wulkanów. Dolny płaszcz ma już cechy ciała stałego.

Najgłębiej leży jądro Ziemi z żelaza i niklu. Zewnętrzne jest płynne, a wewnętrzne stałe z temperaturą ponad 6000°C. Z głębokością wzrastają temperatura i ciśnienie.

Skały dzielą się na trzy typy: magmowe (powstają z zastygłej magmy), osadowe (z odkładania się materiału) i metamorficzne (przekształcone przez wysoką temperaturę i ciśnienie). Każdy typ zawiera różne surowce naturalne - od węgla i ropy po rudy metali.

💡 Zapamiętaj: Im głębiej w Ziemi, tym wyższa temperatura i większe ciśnienie!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Tektonika płyt litosfery

Teoria tektoniki płyt z lat 60. XX wieku wyjaśnia, jak poruszają się fragmenty skorupy ziemskiej. Płyty kontynentalne są grube i lekkie, a płyty oceaniczne cienkie i ciężkie.

Na granicach płyt dzieją się najważniejsze procesy. Przy granicach rozbieżnych płyty się oddalają, tworząc grzbiety śródoceaniczne. Przy granicach zbieżnych płyty zderzają się - cięższa oceaniczna wsuwa się pod kontynentalną w strefie subdukcji.

Ruchy górotwórcze (orogeneza) tworzą różne typy gór w różnych okresach. Orogeneza kaledońska stworzyła najstarsze góry, hercyńska - średnie, a alpejska - najmłodsze i najwyższe góry jak Himalaje.

Góry mogą być fałdowe (powstałe ze zgniatania), zrębowe (z uskoków) lub wulkaniczne. Każdy typ ma charakterystyczny wygląd i sposób powstawania.

💡 Pamiętaj: Płyty oceaniczne są młodsze i cięższe od kontynentalnych!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Plutonizm i wulkanizm

Plutonizm to krążenie magmy pod ziemią pod wpływem ciśnienia. Magma może tworzyć różne intruzje magmowe - od małych dajek po ogromne batolity. Te procesy zachodzą głęboko i nie widzimy ich na powierzchni.

Wulkanizm to wydobywanie się magmy na powierzchnię Ziemi. Produkty erupcji to lawa, gazy (jak dwutlenek węgla i siarkowodór) oraz materiał piroklastyczny - bomby wulkaniczne, lapille i popiół.

Wulkany dzielimy na stożkowe (stromy stok, eksplozywne), tarczowe (łagodny stok, spokojne) i stratowulkany (mieszane). Typ zależy od rodzaju lawy - kwaśna jest lepka i wybuchowa, zasadowa płynna i spokojna.

Kaldera powstaje przez samozniszczenie wulkanu po potężnej erupcji. Popiół wulkaniczny może być niebezpieczny, ale tworzy bardzo żyzne gleby.

💡 Ciekawostka: Gazy wulkaniczne mogą być śmiertelnie niebezpieczne - fumarole mają temperaturę nawet 800°C!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Trzęsienia ziemi i ruchy tektoniczne

Trzęsienia ziemi to drgania płyt litosfery, które mierzymy skalą Richtera (otwarta) lub Mercallego (zamknięta, 12 stopni). Epicentrum to miejsce na powierzchni, a hipocentrum - ognisko głęboko w Ziemi.

90% trzęsień ma pochodzenie tektoniczne (ruch płyt), 7% wulkaniczne, a 3% to zapadliskowe. Większość to trzęsienia płytkie (do 75 km głębokości), które są najniebezpieczniejsze.

Obszary sejsmiczne to granice płyt litosfery, pensejsmiczne to młode góry alpejskie, a asejsmiczne to spokojne niziny. Najbardziej zagrożone są tereny młodych gór.

Ruchy izostatyczne to pionowe przemieszczenia skorupy przez obciążenie lub odciążenie. Skandynawia wznosi się po stopieniu lodowca, a Zatoka Gdańska opada przez ruchy magmy.

💡 Ważne: Najsilniejsze trzęsienia występują tam, gdzie powstają młode góry!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Ukształtowanie powierzchni i datowanie

Formy ukształtowania dzielimy według wysokości: niziny 0300m0-300 m, wyżyny 300600m300-600 m i góry (ponad 600 m). Depresje to obszary poniżej poziomu morza, a kryptodepresje - zalane wodą.

Dno oceaniczne ma swoją strukturę: płytki szelf kontynentalny 0200m0-200 m, stromy stok kontynentalny 2003000m200-3000 m i głęboki basen oceaniczny z grzbietami i rowami.

Datowanie względne opiera się na zasadzie superpozycji - młodsze warstwy leżą na starszych. Skamieniałości przewodnie pomagają określić wiek: trylobity to paleozoik, amonity to mezozoik, a ssaki to kenozoik.

Datowanie bezwzględne używa metod izotopowych węgiel14węgiel-14, dendrochronologii (słoje drzew) czy sedymentologii (osady w jeziorach). Każda metoda ma swoje zastosowanie i ograniczenia czasowe.

💡 Trick: Zapamiętaj skróty skamieniałości: TGB TrylobityGraptolityBrachiopodyTrylobity-Graptolity-Brachiopody = Paleozoik, ABD AmonityBelemnityDinozauryAmonity-Belemnity-Dinozaury = Mezozoik!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Analiza przekroju geologicznego

Zasada superpozycji mówi, że górne warstwy są młodsze od dolnych. Wyjątki to erozja, działalność człowieka lub uskoki tektoniczne, które zawsze są młodsze od skał, które przecinają.

Typy skał mówią o środowisku powstania. Piaskowce i wapienie powstają w morzu, piaski i żwiry na lądzie, węgiel w gorącym klimacie, a sól kamienna w płytkich, ciepłych morzach.

Gliny morenowe świadczą o zlodowaceniach, less o działalności wiatru, a skały magmowe o procesach plutonicznych i wulkanicznych. Skały metamorficzne wskazują na głębokie pogrążenie i procesy górotwórcze.

Skamieniałości pomagają określić nie tylko wiek, ale i warunki środowiskowe. Koralowce wskazują ciepłe morza, trylobity paleozoiczne oceany, a mamut klimat lodowcowy.

💡 Wskazówka: Intruzje magmowe i uskoki zawsze przecinają starsze skały - to klucz do określenia kolejności wydarzeń!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Kronika dziejów Ziemi - era prekambryjska i paleozoiczna

Era prekambryjska to najdłuższa część historii Ziemi z intensywnymi procesami wulkanicznymi, górotwórczymi i metamorfizmem. Życie było bardzo prymitywne, głównie bakterie i glony.

Era paleozoiczna charakteryzowała się superkontynentert Pangea i oceanem Tetyda. Klimat był gorący i suchy, rosły paprocie i skrzypy, a w morzach żyły trylobity i graptolity.

W tym czasie nastąpiła orogeneza kaledońska, liczne transgresje i regresje morza oraz powstały ważne surowce mineralne - węgiel kamienny w karbonie, sól kamienna w permie.

Skamieniałości przewodnie paleozoiku to trylobity, graptolity i brachiopody. Ich obecność w skale od razu wskazuje wiek paleozoiczny warstwy.

💡 Zapamiętaj: Paleozoik = paprocie + trylobity + węgiel kamienny!

WNĘTRZE ZIEMI. PROCESY ENDOGENICZNE
Budowa wnętrza Ziemi
SkaTa
Skorupa
ziemska
Płaszcz
ziemski
jądro
Ziemi
-Skupisko minerarów
Made with Goo

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Era mezozoiczna i kenozoiczna

Era mezozoiczna to czas dinozaurów i roślin nagonasiennych. Kontynenty się rozdzieliły (Gondwana i Laurazja), a klimat był ciepły i wilgotny. Powstała orogeneza hercyńska.

Ważne surowce tego okresu to wapienie z jury, kreda z kredy oraz rudy cynku i ołowiu z triasu. Skamieniałości przewodnie to amonity, belemnity i dinozaury.

Era kenozoiczna to obecny czas z 7 kontynentami i 5 oceanami. Dominują rośliny okrytonasienne i ssaki. Klimat zmienił się z ciepłego na chłodniejszy, rozpoczęły się epoki lodowcowe.

Trwa orogeneza alpejska tworząca najwyższe góry świata. Powstają sól, siarka, węgiel brunatny i gips. Skamieniałości przewodnie to ślimaki, małże i ssaki jak mamuty.

💡 Pamiętaj: Mezozoik = dinozaury + amonity, Kenozoik = ssaki + rośliny okrytonasienne!

Myśleliśmy, że nigdy nie zapytasz...

Czym jest Towarzysz AI z Knowunity?

Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.

Gdzie mogę pobrać aplikację Knowunity?

Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.

Czy aplikacja Knowunity naprawdę jest darmowa?

Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.

92

Inteligentne Narzędzia NOWE

Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju

Egzamin Próbny
Quiz
Fiszki
Esej

Podobne notatki

Litosfera: Procesy Wewnętrzne

Zrozumienie procesów wewnętrznych litosfery, w tym wulkanizmu, trzęsień ziemi oraz podziału skał. Materiał obejmuje kluczowe pojęcia takie jak hipocentrum, epicentrum, rodzaje skał oraz ich zastosowanie. Idealne przygotowanie do sprawdzianu z geografii.

GeografiaGeografia
1

Litosfera i Procesy Geologiczne

Zgłębiaj tajniki litosfery i procesów geologicznych w tej notatce z geografii. Dowiedz się o strukturze wnętrza Ziemi, rodzajach skał, ruchach płyt litosfery, wulkanizmie oraz skutkach trzęsień ziemi. Idealne dla uczniów przygotowujących się do egzaminów z geografii.

GeografiaGeografia
1

Czynniki i Typy Gleb

Zrozumienie procesów glebotwórczych oraz różnorodności typów gleb na świecie. Dowiedz się o czynnikach wpływających na powstawanie gleb, ich właściwościach oraz znaczeniu dla rolnictwa. Materiał obejmuje gleby strefowe, śródstrefowe i antropogeniczne, a także ich rozmieszczenie geograficzne. Idealne dla studentów biologii i geografii.

GeografiaGeografia
4

Działalność Lodowców Górskich

Zrozumienie rzeźbotwórczej działalności lodowców górskich i lądolodów. Kluczowe pojęcia: ablacja, akumulacja, moreny, doliny U-kształtne oraz krajobraz polodowcowy. Idealne materiały do nauki przed sprawdzianem z geografii.

GeografiaGeografia
1

Gleby i Procesy Eoliczne

Zrozumienie gleby i rzeźby terenu poprzez procesy eoliczne. Obejmuje definicje, charakterystyki gleb, czynniki glebotwórcze oraz wpływ wiatru na krajobraz. Idealne dla studentów geografi i ekologii. Typ: podsumowanie.

GeografiaGeografia
1

Ruchy Górotwórcze i Plutonizm

Zrozumienie ruchów górotwórczych, epejrogenicznych oraz procesów plutonizmu. Dowiedz się, jak powstają góry fałdowe, zrębowe i wulkaniczne oraz jakie są skutki ruchów magmy w litosferze. Idealne dla studentów geografii. Typ: podsumowanie.

GeografiaGeografia
1

Najpopularniejsze notatki: płyty tektoniczne

Najpopularniejsze notatki z Geografia

Najpopularniejsze notatki

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS