Wpływ kolonializmu i dekolonizacji na współczesny obraz świata

Pierwsze istotne zmiany na mapie politycznej świata nastąpiły w okresie wielkich odkryć geograficznych (przełom XV i XVI w.). Wraz z dotarciem Europejczyków do Ameryki oraz nieznanych obszarów Afryki i Azji rozpoczął się proces kolonializmu.

Definicja: Kolonializm to proces historyczny polegający na podboju i utrzymywaniu przez kraje europejskie kontroli politycznej i gospodarczej nad słabiej rozwiniętymi obszarami Azji, Afryki i obu Ameryk.

Główne imperia kolonialne (do połowy XX w.):

• Hiszpania
• Portugalia
• Wielka Brytania
• Francja

Highlight: Wpływ kolonializmu i dekolonizacji na współczesny obraz świata jest widoczny w wielu aspektach, od struktury etnicznej po gospodarkę.

Skutki kolonializmu:

1. Rozwój handlu ludźmi (niewolnictwo)
2. Zmiany w strukturze odmian ludzkich, wyznaniowej i językowej
3. Narzucanie europejskich wzorców życia, wypieranie elementów kultury rdzennej ludności
4. Intensywna eksploatacja surowców naturalnych

Vocabulary: Dekolonizacja to proces rozpadu kolonii i odzyskiwania niepodległości przez kraje skolonizowane.

Przyczyny dekolonizacji:

• Osłabienie gospodarcze i polityczne mocarstw kolonialnych po wojnach światowych
• Podważanie idei wyższości cywilizacyjnej Europejczyków
• Przyjęcie Deklaracji ONZ o przyznaniu niepodległości terytoriom kolonialnym (1960 r.)

Example: Rok 1960 nazwano "rokiem Afryki", gdyż powstało wtedy aż 17 nowych państw na tym kontynencie.

Skutki dekolonizacji:

• Zwiększenie liczby suwerennych państw (z 55 do niemal 140)
• Odzyskanie przez nowe kraje dostępu do własnych zasobów naturalnych
• Załamywanie się gospodarek niektórych krajów po odzyskaniu niepodległości
• Liczne konflikty na tle etnicznym, religijnym i walki plemienne o władzę

Highlight: Wpływ dekolonizacji na współczesny obraz świata jest widoczny w postaci nowych granic państwowych i konfliktów wewnętrznych w byłych koloniach.

Konflikty zbrojne i terroryzm

Główne przyczyny konfliktów:

1. Ekonomiczne (dostęp do zasobów naturalnych, terenów uprzemysłowionych)
2. Polityczne (zajęcie terytorium, rozpad imperium kolonialnego)
3. Społeczne (różnice religijne i etniczne między społecznościami)

Highlight: Zmiany na mapie politycznej świata Sprawdzian często zawiera pytania o przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych.

Cechy charakteryzujące terroryzm:

• Przemoc jako narzędzie wywierania nacisku
• Działanie w sposób bezwzględny
• Zastraszanie społeczeństwa i podtrzymywanie poczucia zagrożenia
• Uzyskiwanie rozgłosu dla propagandowych idei poprzez spektakularne akcje

Vocabulary: Terroryzm to użycie przemocy i zastraszania w celu osiągnięcia celów politycznych lub ideologicznych.

Highlight: Zmiany na mapie politycznej sprawdzian Oblicza geografii 2 PDF może zawierać pytania o wpływ terroryzmu na współczesną geopolitykę.