Prawa kardynalne i konfederacja barska
W 1767 roku, pod wpływem Rosji, szlachta dysydencka zawiązała konfederacje w Toruniu i Słucku, a katolicka w Radomiu. Efektem tych działań był zwołany w latach 1767-1768 sejm delegacyjny, nazywany też repninowskim (od nazwiska rosyjskiego ambasadora Repnina).
Na sejmie tym przyjęto tzw. prawa kardynalne - nienaruszalne zasady ustrojowe, które obejmowały wolną elekcję, unię z Litwą, liberum veto i prawo wypowiedzenia posłuszeństwa królowi. Rosja stała się gwarantem tych praw, co praktycznie uniemożliwiało przeprowadzenie jakichkolwiek reform.
W odpowiedzi na te wydarzenia, w 1768 roku szlachta zawiązała konfederację barską pod hasłem obrony wiary katolickiej i wolności szlacheckiej. Na jej czele stanął Michał Krasiński. Konfederaci liczyli na pomoc z zagranicy (Austrii, Turcji, Francji i Saksonii), jednak skutecznego wsparcia nie otrzymali.
Spróbuj zrozumieć! Konfederacja barska była pierwszym powstaniem narodowym przeciwko Rosji, ale równocześnie ruchem konserwatywnym, broniącym złotej wolności szlacheckiej, która przyczyniła się do słabości Polski.