Rządy kardynała Mazarina i początki panowania Ludwika XIV

Po śmierci Ludwika XIII w 1643 roku, tron objął jego piętnastoletni syn Ludwik XIV. Ze względu na młody wiek króla, faktyczną władzę sprawowała regentka Anna Austriaczka oraz pierwszy minister Jules Mazarin $1642-1661$.

Highlight: Rządy kardynała Mazarina charakteryzowały się walką z opozycją wewnętrzną i umacnianiem absolutyzmu.

Okres ten naznaczony był konfliktami wewnętrznymi, gdyż różne grupy społeczne sprzeciwiały się rosnącemu absolutyzmowi. Doprowadziło to do wybuchu wojny domowej znanej jako fronda - serii buntów arystokracji dążącej do odzyskania utraconych przywilejów i wpływów.

Mazarin początkowo szedł na ustępstwa, ale ostatecznie zaostrzył kurs i stłumił bunty. Obywatele musieli pogodzić się z absolutyzmem królewskim, który w zamian oferował im bezpieczeństwo i stabilizację.

W 1661 roku, po śmierci Mazarina, Ludwik XIV rozpoczął samodzielne rządy. Zlikwidował urząd pierwszego ministra i przejął pełną kontrolę nad państwem:

• Wzmocnił policję i cenzurę
• Wprowadził możliwość aresztowania bez wyroku sądu
• Poddał urzędników i arystokratów ścisłej kontroli królewskiej
• Dążył do ograniczenia wpływów papieża we francuskim Kościele

Highlight: W 1685 roku Ludwik XIV odwołał edykt nantejski, znosząc tolerancję religijną, co doprowadziło do masowej emigracji protestantów z Francji.

System rządów Ludwika XIV i polityka merkantylizmu

Ludwik XIV stworzył system absolutnej władzy królewskiej, w którym wszystkie aspekty państwa podlegały bezpośrednio monarsze. Słynne powiedzenie "Państwo to ja" doskonale oddaje charakter jego rządów.

Kluczowe elementy systemu władzy Ludwika XIV:

• Samodzielne stanowienie prawa przez króla
• Kontrola nad polityką zagraniczną poprzez Wysoką Radę
• Zarządzanie administracją wewnętrzną przez Radę Depesz
• Nadzór nad wymiarem sprawiedliwości i policją
• Kontrola sądownictwa przez Radę Prywatną
• Zarządzanie finansami przez Radę Finansów i generalnego kontrolera finansów
• Administrowanie prowincjami przez intendentów
• Dowodzenie armią i flotą

Vocabulary: Szlachta urzędnicza - warstwa społeczna składająca się z urzędników wywodzących się z mieszczaństwa, którzy zdobywali tytuły szlacheckie dzięki służbie państwowej.

Ważną postacią w systemie Ludwika XIV był Jean-Baptiste Colbert, generalny kontroler finansów. Wprowadził on politykę merkantylizmu, której celem było zwiększenie dochodów państwa poprzez:

• Rozwój produkcji rzemieślniczej i przemysłowej
• Wspieranie handlu kolonialnego i europejskiego
• Ochronę rynku wewnętrznego poprzez protekcjonizm celny
• Rozbudowę infrastruktury transportowej

Definition: Merkantylizm to doktryna ekonomiczna dążąca do zwiększenia bogactwa państwa poprzez osiągnięcie dodatniego bilansu handlowego.

W polityce zagranicznej Francja prowadziła ekspansję terytorialną, co doprowadziło do konfliktów z sąsiadami. Najważniejsze wojny to:

• Wojna z koalicją europejską $1689-1697$
• Wojna o sukcesję hiszpańską $1701-1714$

Mimo kryzysu gospodarczego spowodowanego wojnami, Francja stała się potęgą militarną i kulturalną w Europie. Ludwik XIV był mecenasem sztuki, wspierając rozwój literatury, architektury i sztuk pięknych.

Początki rządów Burbonów i absolutyzmu we Francji

Henryk IV Burbon objął tron francuski w 1594 roku, rozpoczynając rządy dynastii Burbonów. Jego najważniejsze dokonania to wzmocnienie władzy królewskiej i zakończenie konfliktów religijnych we Francji.

Highlight: Kim był Henryk IV Burbon i jakie było jego największe dokonanie - był pierwszym królem z dynastii Burbonów, który zjednoczył kraj po wojnach religijnych i położył podwaliny pod absolutyzm.

Henryk IV wprowadził system intendentów - urzędników zarządzających prowincjami w imieniu monarchy. Mieli oni szerokie uprawnienia zależne bezpośrednio od woli króla, co znacznie wzmocniło centralną władzę.

Po śmierci Henryka IV w 1610 roku, tron objął jego syn Ludwik XIII. Kluczową postacią jego panowania był kardynał Armand de Richelieu, który jako pierwszy minister w latach 1624-1642 przeprowadził szereg reform umacniających absolutyzm:

• Zreformował aparat urzędniczy, wprowadzając wybór urzędników na podstawie kwalifikacji
• Utworzył rząd składający się z wykwalifikowanych ministrów pod przewodnictwem premiera
• Ograniczył autonomię miast i parlamentów prowincjonalnych
• Zaprzestał zwoływania Stanów Generalnych $francuskiego parlamentu$
• Ograniczył przywileje szlachty
• Pozbawił hugenotów $francuskich protestantów$ praw politycznych

Definition: Absolutyzm to system rządów, w którym władza monarchy jest niezależna i nieograniczona, podlega jedynie religii i zwyczajom dynastycznym.