Antyczna Sparta: Ustrój i społeczeństwo
Sparta, jedno z największych poleis starożytnej Grecji, wyróżniała się unikalnym ustrojem politycznym starożytnej Sparty. Charakteryzował się on oligarchiczną formą rządów, gdzie władza była skoncentrowana w rękach niewielkiej grupy obywateli.
Vocabulary: Polis l.mn.poleis - miasto-państwo w starożytnej Grecji.
Społeczeństwo spartańskie było podzielone na trzy główne grupy:
- Spartiaci - pełnoprawni obywatele, stanowiący elitę wojskową i polityczną.
- Periojkowie - wolni mieszkańcy, pozbawieni praw politycznych, zajmujący się głównie rzemiosłem i handlem.
- Heloci - niewolni chłopi, stanowiący najniższą warstwę społeczną.
Definition: Heloci - niewolna ludność w starożytnej Sparcie, zajmująca się głównie uprawą ziemi.
Sparta była znana ze swojego potężnego sojuszu militarno-politycznego znanego jako Związek Peloponeski. Obejmował on prawie wszystkie państwa Peloponezu, z wyjątkiem Argos, które było w konflikcie ze Spartą.
Highlight: Związek Peloponeski był kluczowym elementem potęgi militarnej i politycznej Sparty w regionie.
Ustrój polityczny Sparty opierał się na kilku kluczowych instytucjach:
- Diarchia - system dwóch królów sprawujących władzę jednocześnie.
- Geruzja - rada starszych, sprawująca faktyczną władzę w państwie.
- Apella - zgromadzenie ludowe, w którym mogli uczestniczyć obywatele po ukończeniu 30 roku życia.
- Eforowie - urzędnicy wybierani na roczną kadencję, pełniący funkcje kontrolne.
Example: Geruzja, składająca się z 30 członków wtymdwoˊchkroˊloˊw, podejmowała kluczowe decyzje polityczne i sądowe.
Fundamentem ustroju politycznego Sparty była Wielka Rhetra, przypisywana legendarnemu prawodawcy Likurgowi. Dokument ten ustanawiał podstawowe zasady funkcjonowania państwa spartańskiego.
Quote: "Likurg był uznawany za twórcę ustroju społecznego i politycznego Sparty."
Sparta słynęła również z surowego systemu wychowania, znanego jako agoge, który kształtował młodych Spartian wojowników od wczesnego dzieciństwa, przygotowując ich do służby wojskowej i życia obywatelskiego.
