Wielka Wojna Północna i jej konsekwencje dla Rzeczypospolitej

Rzeczpospolita w dobie unii polsko-saskiej została wciągnięta w Wielką Wojnę Północną. August II Mocny zawiązał sojusz z Danią i Rosją przeciwko Szwecji, licząc na łatwe zwycięstwo nad młodym królem Karolem XII. Jednak szwedzki władca okazał się znakomitym strategiem.

Example: Karol XII w błyskawicznym ataku wyeliminował Danię, a następnie rozbił armię rosyjską pod Narwą w 1700 roku.

Decyzja Karola XII o wkroczeniu do Polski zamiast kontynuowania walki z Rosją okazała się brzemienną w skutki. W kraju dochodziło do walk wewnętrznych, które na Litwie przybierały formę wojny domowej. Bitwa pod Olkienikami w 1700 roku i pokonanie rodu Sapiehów pokazują stopień anarchizacji życia w Rzeczypospolitej.

Highlight: Wojna północna skutki dla Polski były dramatyczne - kraj został podzielony między zwolenników Augusta II i Stanisława Leszczyńskiego, a działania wojenne doprowadziły do zniszczeń i grabieży.

W 1704 roku przeciwnicy Augusta II, wspierani przez Szwedów, zawiązali konfederację i detronizowali króla. Na jego miejsce wybrano Stanisława Leszczyńskiego, który podpisał traktat sojuszniczy ze Szwecją, praktycznie podporządkowując jej Rzeczpospolitą.

Definition: Konfederacja - forma legalnego buntu szlachty w Rzeczypospolitej, mająca na celu obronę swoich praw i przywilejów.

Elekcja Augusta II Mocnego i początki unii polsko-saskiej

Czasy saskie w Polsce rozpoczęły się po śmierci Jana III Sobieskiego w 1696 roku. Elekcja nowego władcy przebiegła w atmosferze sporów i walk wewnętrznych. Ostatecznie wybrano elektora saskiego Fryderyka Augusta I Wettina, który jako August II Mocny objął tron polski.

August II starał się pozyskać przychylność szlachty, odwołując się do sarmackich wartości i podkreślając swoje nawrócenie na katolicyzm. Jego ambicją było wzmocnienie pozycji w Polsce i wykorzystanie potencjału Saksonii do stania się arbitrem w Europie Środkowej.

Highlight: August II Mocny dążył do uczynienia z Polski i Saksonii potęgi, która mogłaby zastąpić słabnącą Szwecję i potencjalnie sięgnąć po koronę cesarską.

Nowy władca kontynuował politykę walki z Turcją, jednak zakończyła się ona jedynie odzyskaniem Podola i ziem ukraińskich w traktacie karłowickim w 1699 roku. August II szukał innych sposobów na realizację swoich ambicji, m.in. poprzez próby zdobycia dziedzicznego władztwa nad Mołdawią czy Inflantami.

Vocabulary: Unia polsko-saska - związek personalny między Rzeczpospolitą a Saksonią, trwający w latach 1697-1763, zapoczątkowany przez Augusta II Mocnego.