W państwach bloku wschodniego, po przejęciu władzy przez komunistów, wprowadzono stalinizm. Jego najostrzejsza forma wystąpiła w państwach bezpośrednio włączonych do ZSRR.

Główne cechy stalinizmu w bloku wschodnim:

1. Wprowadzenie kolektywizacji
2. Deportacje części ludności
3. Represje wobec Kościołów niepodporządkowanych władzom komunistycznym
4. Propagowanie ateizmu
5. Aresztowania duchownych
6. Dążenie do upaństwowienia majątków kościelnych
7. Czystki w partiach komunistycznych

Quote: "Represjom były poddawane Kościoły niepodporządkowane władzom komunistycznym, prześladowania spotkały m.in. Prymasa Węgier Jozsefa Mindszentyego."

Definition: Stalinizm - system polityczny i społeczno-gospodarczy wprowadzony w ZSRR przez Józefa Stalina, charakteryzujący się totalitarną dyktaturą, terrorem państwowym i gospodarką centralnie planowaną.

Po II wojnie światowej Niemcy zostały podzielone na strefy okupacyjne. Proces podziału i późniejszego jednoczenia przebiegał następująco:

1. W styczniu 1947 roku z połączenia strefy brytyjskiej i amerykańskiej powstała Bizonia.
2. W kwietniu 1949 roku do Bizonii przyłączono strefę francuską, tworząc Trizonię.
3. We wrześniu 1949 roku powstała Republika Federalna Niemiec $RFN$ ze stolicą w Bonn.
4. 7 października 1949 roku ogłoszono powstanie Niemieckiej Republiki Demokratycznej $NRD$ ze stolicą we wschodnim Berlinie.

Highlight: Podział Niemiec na RFN i NRD był jednym z najbardziej widocznych skutków zimnej wojny w Europie.

Austria odzyskała niepodległość w 1955 roku, zobowiązując się do zachowania neutralności.

Example: Podział Niemiec na 4 strefy okupacyjne obejmował strefy: amerykańską, brytyjską, francuską i sowiecką.

Blokada Berlina $1948-1949$ była jednym z pierwszych poważnych kryzysów zimnej wojny:

• 20 czerwca 1948 roku w strefie brytyjsko-amerykańskiej przeprowadzono reformę walutową.
• W nocy z 23 na 24 czerwca 1948 roku Sowieci rozpoczęli blokadę Berlina Zachodniego.
• Zorganizowano most powietrzny, którym transportowano zaopatrzenie do zablokowanego miasta.
• Blokada została zniesiona 12 maja 1949 roku.

Vocabulary: Most powietrzny - operacja transportu lotniczego zaopatrzenia do odciętego Berlina Zachodniego.

W odpowiedzi na rosnące napięcie między blokami wschodnim i zachodnim, powstały dwa przeciwstawne sojusze wojskowe:

1. NATO $Pakt Północnoatlantycki$: Utworzone 4 kwietnia 1949 roku Początkowo obejmowało USA, Kanadę i 10 państw europejskich W 1955 roku przyjęto RFN
2. Układ Warszawski: Zawarty 14 maja 1955 roku Obejmował ZSRR i 7 komunistycznych państw europejskich W państwach członkowskich stacjonowały wojska sowieckie

Highlight: Utworzenie NATO i Układu Warszawskiego było kluczowym elementem zimnej wojny, utrwalającym podział Europy.

Powstanie berlińskie:

• W czerwcu 1953 roku władze NRD podniosły normy produkcyjne o 10%
• Wywołało to bunt robotniczy w Berlinie Wschodnim
• Powstanie zostało brutalnie stłumione przez ZSRR

Quote: "Powstanie berlińskie spotkało się ze stanowczą reakcją ZSRR. Brutalnie stłumiono powstanie i umocniono władzę komunistyczną w NRD."

Po śmierci Józefa Stalina 5 marca 1953 roku rozpoczął się okres rywalizacji o władzę w ZSRR. Główni rywale to:

1. Ławrientij Beria - szef tajnych służb
2. Gieorgij Malenkow - członek Biura Politycznego KC KPZS
3. Nikita Chruszczow - członek Biura Politycznego KC KPZS

Ostatecznie władzę przejął Chruszczow, który zainicjował proces destalinizacji:

• Ogłoszono amnestię
• Zwiększono nakłady na przemysł lekki i spożywczy
• Wprowadzono udogodnienia dla rolników
• Odchodzono od masowych represji

Definition: Destalinizacja - proces odchodzenia od stalinowskiego modelu sprawowania władzy, zapoczątkowany po śmierci Stalina.

Kulminacyjnym momentem destalinizacji był XX Zjazd KPZS w lutym 1956 roku, podczas którego Chruszczow wygłosił tajny referat krytykujący kult jednostki i zbrodnie stalinowskie.

Highlight: Okres po śmierci Stalina, nazywany "odwilżą", przyniósł pewne złagodzenie reżimu komunistycznego w ZSRR i krajach bloku wschodniego.

Zimna wojna rozpoczęła się po II wojnie światowej, dzieląc Europę na dwa bloki. Blok zachodni znalazł się pod wpływem USA, podczas gdy blok wschodni był kontrolowany przez ZSRR. We wszystkich państwach bloku wschodniego władzę przejęły rządy zdominowane przez komunistów.

Highlight: Winston Churchill w 1946 roku użył terminu "żelazna kurtyna" do opisania podziału Europy.

Równocześnie z podziałem kontynentu, pojawiły się idee zjednoczonej Europy. Dwie główne wizje to:

1. Jean Monnet postulował ścisłą integrację polityczną, gospodarczą i wojskową, co miało doprowadzić do powstania Stanów Zjednoczonych Europy.
2. Charles de Gaulle podkreślał znaczenie kultury i tradycji narodowej, popierając integrację gospodarczą przy zachowaniu suwerenności politycznej.

Vocabulary: Integracja europejska po II wojnie światowej - proces jednoczenia państw europejskich w sferze politycznej, gospodarczej i społecznej.

Ważne kroki w kierunku integracji europejskiej:

• Utworzenie unii celnej Beneluksu w 1948 roku
• Powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej i Rozwoju $OEEC$ w 1948 roku
• Utworzenie Rady Europy w 1949 roku
• Podpisanie traktatu paryskiego w 1951 roku, powołującego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali

Example: Benelux, utworzony przez Belgię, Holandię i Luksemburg, był pierwszym krokiem w kierunku integracji gospodarczej w Europie Zachodniej.