Rozwój nauki i wynalazki rewolucji przemysłowej

Rewolucja przemysłowa przyniosła znaczący rozwój nauki i liczne wynalazki. Postępy badań w chemii umożliwiły stosowanie latarni gazowych do oświetlenia miast. Osiągnięcia w fizyce doprowadziły do skonstruowania ogniwa galwanicznego, a Michael Faraday odkrył indukcję elektromagnetyczną i stworzył silnik elektryczny.

Example: Przykładem wynalazków 1 rewolucji przemysłowej są: maszyna parowa, mechaniczne krosno tkackie i silnik elektryczny.

Rozwój badań w optyce i chemii doprowadził do wynalezienia fotografii (dagerotypii) przez Louisa Daguerre'a. George Stephenson stworzył pierwszą linię kolejową, a Robert Fulton skonstruował statek napędzany kołem łopatkowym. Udoskonalono również telegraf, a Samuel Morse wynalazł aparat telegraficzny.

Highlight: Wynalazki rewolucji przemysłowej 19 wieku obejmowały fotografię, kolej żelazną i telegraf.

W krajach objętych rewolucją przemysłową coraz większą rolę w życiu odgrywała burżuazja - bogaci ludzie, którzy budowali fabryki, prowadzili handel i zakładali banki. Posiadali oni kapitał niezbędny do rozpoczęcia działalności gospodarczej. Osoby, które inwestowały w działalność burżuazji, nazywano kapitalistami.

Definition: Kapitalizm - ustrój gospodarczy, w którym prywatne przedsiębiorstwa, a nie państwo, kontrolują handel i przemysł.

Robotnicy żyli z pracy najemnej w przemyśle, górnictwie i hutnictwie. Liczba robotników fabrycznych wzrastała, co doprowadziło do pojawienia się problemu wynagrodzeń i warunków pracy. Często zatrudniano kobiety i dzieci, płacąc im mniej niż mężczyznom za tę samą pracę. Zabraniano im strajków, ale w I połowie XIX wieku pojawiły się pierwsze związki robotnicze, które walczyły o poprawę warunków życia i pracy.

Kongres Wiedeński i jego postanowienia

Kongres wiedeński rozpoczął się jesienią 1814 roku w Wiedniu. Jego celem było uporządkowanie granic po klęsce Napoleona i stworzenie nowego ładu w Europie. W obradach wzięło udział 16 państw, a najważniejsze z nich to: Rosja, Wielka Brytania, Austria, Prusy i przedstawiciel Francji.

Highlight: Kongres wiedeński uczestnicy to przedstawiciele 16 państw, w tym najważniejszych mocarstw europejskich.

Obradami kierował Klemens Metternich, minister spraw zagranicznych Austrii. Podejmowanie decyzji odbywało się według kilku zasad:

1. Zasada legitymizmu - władza królewska jest święta i nienaruszalna, władca nie może zostać odsunięty od władzy przez swoich poddanych.
2. Zasada restauracji - przywrócenie na tron władców i ich ziem, które zostały zabrane przez Napoleona.
3. Zasada równowagi europejskiej - wszystkie państwa są sobie równe, żadne nie może przewyższać innych.

Definition: Legitymizm to zasada uznająca prawowitość władzy monarchicznej i dziedziczenia tronu.

Głównym tematem obrad były zmiany graniczne na terenie Włoch i państw niemieckich. Trzeba było też zdecydować o dalszych losach Księstwa Warszawskiego oraz Saksonii.

9 czerwca 1815 roku przyjęto Akt Końcowy Kongresu, który miał określić na nowo mapę polityczną Europy. Najważniejsze postanowienia to:

• Utworzenie Związku Niemieckiego w miejsce Związku Reńskiego
• Przywrócenie Państwa Kościelnego we Włoszech
• Przekazanie Habsburgom Dalmacji, Istrii, Lombardii z Mediolanem i Wenecji
• Powrót Burbonów na tron Neapolu, który wszedł w skład Królestwa Obojga Sycylii
• Przyłączenie Belgii do Holandii, tworząc Królestwo Niderlandów
• Przekazanie Szwecji Norwegii, a Rosji Finlandii

Highlight: Postanowienia kongresu wiedeńskiego doprowadziły do znaczących zmian na mapie politycznej Europy.

Kwestia polska na Kongresie Wiedeńskim

Kongres wiedeński podjął również ważne decyzje dotyczące ziem polskich. Postanowienia w kwestii polskiej obejmowały:

1. Prusy otrzymały departament bydgoski i poznański oraz miasta Gdańsk i Toruń.
2. Austria odzyskała saliny wielickie i obwód tarnopolski, które utraciła w 1809 roku.
3. Kraków został wolnym miastem pod opieką mocarstw zaborczych.
4. Pozostała część Księstwa Warszawskiego została przemianowana na Królestwo Polskie, połączone z Rosją unią personalną.

Highlight: Skutki Kongresu Wiedeńskiego dla Polski to nowy podział ziem między zaborców i utworzenie Królestwa Polskiego.

Hasła i zasady rewolucji francuskiej, takie jak wolność, równość wobec prawa, suwerenność narodów i ich prawo do posiadania własnego państwa, zyskiwały na popularności w Europie.

Quote: "Władza królewska jest święta i nienaruszalna" - to jedna z głównych zasad przyjętych na Kongresie Wiedeńskim.

W 1815 roku car Aleksander I nadał Królestwu Polskiemu konstytucję, która gwarantowała pewne swobody obywatelskie i autonomię. Jednak w praktyce władza cara była nieograniczona, a prawa Polaków często łamane.

Example: Przykładem skutków Kongresu Wiedeńskiego dla Polski było utworzenie Królestwa Polskiego z własną konstytucją, ale pod zwierzchnictwem cara Rosji.

Święte Przymierze i Nurty Polityczne

W 1815 roku car Aleksander I zaproponował utworzenie Świętego Przymierza.

Highlight: Do przymierza przystąpiło 16 państw, które zobowiązały się działać według zasad religii chrześcijańskiej.

Definition: Legitymizm Kongres wiedeński oznaczał nienaruszalność władzy królewskiej i niemożność jej obalenia przez poddanych.

Socjalizm i Ruchy Społeczne

Socjalizm rozwinął się jako odpowiedź na problemy społeczne epoki przemysłowej.

Definition: Socjalizm utopijny głosił hasła słuszne, lecz niemożliwe do realizacji, podczas gdy socjalizm naukowy opierał się na analizie procesów społecznych.

Vocabulary: Proletariat - klasa robotnicza pracująca w przemyśle.

Ruchy Rewolucyjne

Powstanie dekabrystów w 1825 roku było pierwszą próbą obalenia carskiego absolutyzmu.

Highlight: Dekabryści dążyli do zniesienia poddaństwa chłopów i wprowadzenia reform liberalnych.

Example: We Francji, gdy Karol X ograniczył uprawnienia parlamentu, doszło do protestów i jego abdykacji.

Wiek pary i węgla - rewolucja przemysłowa

Rewolucja przemysłowa przyniosła ogromny postęp cywilizacyjny w Europie. Przyczyniła się do wzrostu produkcji przemysłowej i rolnej oraz rozwoju komunikacji. Liczba ludności na kontynencie europejskim zwiększyła się z 180 mln do ponad 270 mln. Wydłużyła się też długość życia ludzkiego - w I połowie XIX wieku sięgała 40 lat.

Highlight: Skutki rewolucji przemysłowej obejmowały znaczny wzrost liczby ludności oraz wydłużenie średniej długości życia.

Mniejsza śmiertelność była spowodowana lepszą opieką medyczną, poprawą warunków higienicznych i lepszym odżywianiem uboższych warstw społeczeństwa. Przestały nawiedzać Europę klęski głodu.

Wzrost produkcji rolnej nastąpił dzięki wykorzystaniu w rolnictwie maszyn z napędem konnym lub parowym (młockarnie, kosiarki). Przyczyniło się to do spadku zapotrzebowania na siłę roboczą.

Vocabulary: Urbanizacja - powstawanie i rozwój miast.

Rewolucja przemysłowa przyczyniła się do przyśpieszenia rozwoju gospodarczego. Nastąpiło uprzemysłowienie (industrializacja). Wyznacznikiem rozwoju gospodarczego było wydobycie węgla i produkcja stali.

Definition: Fabryka - zakład, w którym praca opierała się na pracy maszyn obsługiwanych przez robotników, co umożliwiało szybką i tanią produkcję.

W okolicach fabryk powstawały osiedla robotnicze, składające się z prymitywnych zabudowań - ciasnych, brudnych i pozbawionych wszelkich wygód.