Nowe idee zmieniają świat
Rewolucja przemysłowa rodzi nowe sposoby myślenia o państwie i społeczeństwie. Liberalizm (John Locke, Adam Smith) głosi, że człowiek powinien być wolny, a państwo nie powinno wtrącać się do gospodarki. Konserwatyzm (Edmund Burke) odpowiada: spokojnie, zmiany tak, ale powoli i z szacunkiem dla tradycji.
Socjalizm i komunizm patrzą na sprawę inaczej. Henri de Saint-Simon czy Robert Owen widzą, jak cierpią robotnicy, i domagają się sprawiedliwości społecznej. Karol Marks i Fryderyk Engels idą jeszcze dalej - chcą społeczeństwa bezklasowego i likwidacji własności prywatnej.
💡 Zapamiętaj: Te cztery ideologie (liberalizm, konserwatyzm, socjalizm, komunizm) to fundament polityki do dziś.
Wiosna Ludów 1848 pokazuje, jak potężne są te nowe idee. Klęska nieurodzaju, złe warunki pracy i pragnienie niepodległości wywołują rewolucje w całej Europie. Francja staje się republiką, w Prusach wprowadzają równość wobec prawa, ale na Węgrzech powstanie zostaje stłumione.
Wojna krymska (1853-1856) kończy ten burzliwy okres. Rosja przegrywa z koalicją Turcji, Wielkiej Brytanii i Francji, co osłabia jej pozycję i zmusza do reform.