Feudalizm i społeczeństwo stanowe

Narodziny feudalizmu

Rozpad cesarstwa rzymskiego i powstanie państw barbarzyńskich wiązały się ze zmianami gospodarczymi i społecznymi w Europie. Powoli odradzały się miasta jako ośrodki władz kościelnych i świeckich. Zanik gospodarki towarowo-pieniężnej na rzecz gospodarki naturalnej. W państwach barbarzyńskich podatki, cła i opłaty za przejazdy nie miały już takiego znaczenia jak wcześniej. Władcy czerpali dochody przeważnie z majątków ziemskich, łupów wojennych i danin.

Wzrost znaczenia ciężkiej jazdy w armiach wpłynął na powstanie grupy zawodowych wojowników - rycerzy. W zamian za pełnioną służbę otrzymywali ziemię od władcy oraz sprawowali rządy nad mieszkającymi tam chłopami.

Zasady feudalizmu

Ludność miała obowiązek wykonywania różnych prac na rzecz państwa, jak m.in. naprawa mostów, budowa dróg i grodów. Dodatkowym zadaniem było zapewnienie władcy żywności i miejsca do odpoczynku w czasie jego podróży po kraju. O zamożności decydowała powierzchnia posiadanej ziemi i liczba ludzi, którzy mogli na niej pracować.

Gospodarka feudalna

W dobie istnienia gospodarki naturalnej to ziemia zapewniała stały i pewny dochód. Posiadaczami największych majątków ziemskich byli władcy, Kościół i świeccy możni. Majątki obejmowały grunty dworskie uprawiane przez niewolną czeladź (służba) i ziemię użytkowaną przez wolnych dzierżawców płacących czynsze.

System lenny

W średniowieczu wolni ludzie podlegali systemowi powiązań lennych. Stosunek lenny polegał na przekazaniu ziemi przez seniora przyszłemu wasalowi (lennikowi) w zamian za określone powinności. Skutki feudalizmu obejmowały także ukształtowanie się drabiny feudalnej, na czele której stał władca (suzeren), a niższej - mniej lub bardziej znaczący feudałowie. Podział społeczeństwa według średniowiecznych zasad (mieszczaństwa nie uwzględniano) na duchowieństwo, rycerstwo i chłopów.

Skutki feudalizmu

Skutki feudalizmu obejmowały także ukształtowanie się drabiny feudalnej, na czele której stał władca (suzeren), a niższej - mniej lub bardziej znaczący feudałowie.

Drabina feudalna obejmowała:

• Władca (suzeren), jako jedyny nie był niczyimi wasalem.
• Możnowładcy duchowni - biskupi i opaci.
• Możnowładcy świeccy - hrabiowie i baronowie.
• Rycerze.
• Chłopi.

Podsumowanie

W średniowieczu feudalizm wywarł ogromny wpływ na społeczeństwo europejskie, zwłaszcza w Polsce. Rozwój gospodarki feudalnej, systemu lennego oraz drabiny feudalnej doprowadził do skomplikowanych relacji społecznych opartych na zależnościach lennych. Feudalizm był integralną częścią średniowiecznej Europy, a jego wpływy są widoczne do dzisiaj.