Opozycja legalna i tajne związki
Kaliszanie - czyli liberalna opozycja parlamentarna z województwa kaliskiego - prowadzili walkę o prawa konstytucyjne. Na czele stanęli bracia Wincenty i Bonawentura Niemojowscy, którzy popierali monarchię konstytucyjną i domagali się podstawowych wolności.
Ostro krytykowali cenzurę i domagali się, żeby odpowiedzi cara na zarzuty były przedstawiane sejmowi. Niestety, w 1825 roku zniesiono prawo zwoływania sejmu, co zamknęło drogę legalnej opozycji.
Tajne związki to była odpowiedź na represje. W 1819 roku Walerian Łukasiński założył Wolnomularstwo Narodowe, które miało krzewić postawy patriotyczne we wszystkich trzech zaborach. Po jego aresztowaniu w 1822 roku przywództwo przejął Seweryn Krzyżanowski.
Towarzystwo Patriotyczne (1821) zrzeszało wojskowych, urzędników i ziemian. Ich cel był jasny: odbudowa Polski w granicach przedrozbiorowych i przestrzeganie konstytucji.
💡 Ważne: Słynne słowa Mikołaja I "Nieszczęśni, ocalili winnych, lecz zgubili ojczyznę" pokazują, jak car postrzegał polskie dążenia niepodległościowe.
Bezpośrednim impulsem do powstania było spiski podchorążych z Warszawskiej Szkoły Podchorążych Piechoty pod wodzą porucznika Piotra Wysockiego. Gdy policja wpadła na trop spiskówców w 1830 roku, rozpoczęły się aresztowania, które zmusiły spiskowców do przyspieszenia planów wybuchu powstania.