Główne nurty polityczne w Europie w 1. połowie XIX wieku
Liberalizm reprezentowany przez myślicieli takich jak Beniamin Constant i John Stuart Mill dążył do ograniczenia władzy państwa nad obywatelami. Liberałowie walczyli o podstawowe wolności - wolność słowa, sumienia i równość wobec prawa. Zależało im na wprowadzeniu konstytucji i parlamentu.
💡 Liberałowie byli pionierami idei trójpodziału władzy, która do dziś stanowi fundament większości demokratycznych państw na świecie!
W sferze gospodarczej liberałowie popierali wolny rynek i własność prywatną, oczekując od państwa jedynie tworzenia ram prawnych i ochrony własności. Ich poglądy były reakcją na absolutyzm i uprzywilejowaną pozycję szlachty oraz Kościoła.
Konserwatyzm stanowił przeciwieństwo liberalizmu. Edmund Burke i inni konserwatyści bronili tradycyjnych wartości, hierarchii społecznej i dawnego porządku. Podchodzili nieufnie do nowości i gwałtownych zmian, dopuszczając jedynie powolną ewolucję.
Socjalizm, promowany przez myślicieli takich jak Claude Henri de Saint-Simon czy Robert Owen, kładł nacisk na równość społeczną i wspólnotę. Socjaliści dążyli do zniesienia hierarchii i niesprawiedliwych podziałów między ludźmi. Ich działalność często miała wymiar dobroczynny i powiązana była z wartościami chrześcijańskimi.
Komunizm, którego czołowymi teoretykami byli Karol Marks i Fryderyk Engels, szedł dalej niż socjalizm. Komuniści wierzyli, że klasa robotnicza jest wykorzystywana przez wyższe klasy i tylko rewolucja może to zmienić. Postulowali wspólną własność środków produkcji, całkowite zniesienie własności prywatnej i stworzenie społeczeństwa bezklasowego.