Konfederacja targowicka i wojna z Rosją
Konfederacja targowicka z 1792 roku to jeden z najsmutniejszych epizodów w naszej historii. Spisek magnacki z udziałem Stanisława Szczęsnego Potockiego, Ksawerego Branickiego i Seweryna Rzewuskiego, we współpracy z carycą Katarzyną II, był wymierzony przeciwko reformom Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 maja. Słowo "targowica" do dzisiaj jest w Polsce synonimem zdrady narodowej.
W obronie Konstytucji 3 maja wojska polskie stawiły opór armii rosyjskiej. Książę Józef Poniatowski odniósł zwycięstwo pod Zieleńcami (1792), a Tadeusz Kościuszko pod Dubienką (1792) pokonał pięciokrotnie liczniejsze wojska rosyjskie. Po tych bitwach król Stanisław August ustanowił Order Virtuti Militari, który jest przyznawany do dziś za szczególne zasługi na polu bitwy.
Mimo pojedynczych zwycięstw, wojna zakończyła się klęską Polski. Król przystąpił do Targowicy, co było podyktowane jego lojalnością wobec carycy Katarzyny II. W konsekwencji 23 stycznia 1793 r. w Petersburgu podpisano układ rozbiorowy między Rosją i Prusami. Jeszcze w tym samym roku sejm w Grodnie zatwierdził rozbiór i przyjął nowe prawa kardynalne, przywracając wolną elekcję i liberum veto.
Ciekawostka! Order Virtuti Militari ustanowiony po bitwie pod Zieleńcami jest jednym z najstarszych odznaczeń wojskowych na świecie i do dziś pozostaje najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym.