Napaść III Rzeszy na Polskę

Polska w 1939 roku stanęła przed niewyobrażalnym wyzwaniem - wojną z najsilniejszą armią Europy. Brak funduszy sprawił, że nasza armia składała się głównie z piechoty i kawalerii, podczas gdy Niemcy mieli nowoczesne czołgi i samoloty.

Plan operacyjny „Zachód" był dość naiwny - liczono na szybkie wsparcie Francji i Wielkiej Brytanii. Problem? Polska zdecydowała się bronić prawie 2000 km granicy zachodniej, zamiast wycofać się na lepszą linię Narew-Bug-Wisła-San. Nikt nie przewidział ataku z dwóch stron.

Niemcy przygotowali plan „Fall Weiss" - klasyczną wojnę błyskawiczną. Armia „Północ" miała uderzyć na Pomorze i Warszawę, armia „Południe" nacierać ze Śląska. Cel był prosty: rozbić Polskę w kilka dni.

Prowokacja gliwicka 31 sierpnia dała Hitlerowi pretekst do wojny. Niemieccy żołnierze w polskich mundurach „zaatakowali" niemiecką radiostację. To klasyczny przykład fałszywej flagi - metody używanej do dziś.

Pamiętaj: Obrona Westerplatte (200 Polaków przez 7 dni) i Poczty Polskiej w Gdańsku pokazała, że mimo przewagi wroga, polscy żołnierze walczyli bohatersko do końca.

Przebieg kampanii wrześniowej

Pierwsze trzy dni to bitwa graniczna - polska armia została szybko rozbita na północy. Armia „Łódź" przyjęła główne uderzenie ze Śląska, ale mimo lokalnych sukcesów (bitwa pod Mokrą zniszczyła wiele niemieckich czołgów), musiała się wycofać.

Linia Bug-Wisła-San też nie wytrzymała niemieckiego naporu. Bitwy pod Piotrkowem Trybunalskim i Wizną zakończyły się klęskami, a Niemcy przełamali polską obronę. 9 września przekroczyli już linię Sanu na południu.

Bitwa nad Bzurą $9-22 września$ była największą bitwą tej kampanii. Początkowo Polacy odnosili sukcesy, ale po sprowadzeniu posiłków przez Niemców, poniesli klęskę. 13 września wydano rozkaz wycofania na przedmoście rumuńskie.

A gdzie byli nasi alianci? 3 września Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Niemcom, ale rozpoczęła się „dziwna wojna" - nikt nie podejmował działań zbrojnych. 12 września w Abbeville postanowili nawet zaprzestać atakowania Niemiec.

Ciekawostka: Termin „dziwna wojna" doskonale oddaje absurd sytuacji - formalnie trwała wojna, ale żadna ze stron zachodnich nie walczyła.

Agresja sowiecka i koniec walk

W połowie września sytuacja była już dramatyczna - Niemcy zajęli ponad połowę kraju. 300 tysięcy polskich żołnierzy zmierzało zgodnie z rozkazem na przedmoście rumuńskie, ale 600 tysięcy wciąż walczyło.

17 września o 3:00 Stalin zadał cios w plecy - Armia Czerwona wkroczyła na Kresy Wschodnie. ZSRR twierdził, że „Polska przestała istnieć", więc pakt o nieagresji z 1932 roku już nie obowiązuje. Polskie władze były całkowicie zaskoczone.

Obrona Warszawy trwała do 28 września. Prezydent Stefan Starzyński przygotował miasto do oblężenia, utworzono Armię „Warszawa". Najsilniejsze ataki niemieckie miały miejsce 25 września, ale stolica broniła się heroicznie.

Polskie władze ewakuowały się 4 września. 17-18 września prezydent Mościcki, rząd i naczelny wódz Rydz-Śmigły przekroczyli granicę z Rumunią. Walki z Armią Czerwoną toczyły się w Grodnie, pod Szackiem i Wytycznem - wszystkie zakończyły się klęskami.

Ostatnie walki to kapitulacja Gdyni (19 września), Helu (2 października), Lwowa (22 września) i Warszawy (28 września). Bitwa pod Kockiem $2-6 października$ była ostatnią bitwą kampanii wrześniowej.

Pamiętaj: 6 października 1939 to oficjalny koniec kampanii wrześniowej. Polska walczyła 36 dni przeciwko dwóm potęgom militarnym.

Ekspansja Hitlera i Stalina

Po zwycięstwie nad Polską Hitler i Stalin podzielili się łupami. 28 września podpisano nowy układ ustalający strefę wpływów na Bugu. ZSRR planował teraz podbój Finlandii i republik nadbałtyckich.

Wojna zimowa $30 listopada 1939 - 13 marca 1940$ pokazała słabość Armii Czerwonej. Stalin potrzebował prowokacji - zabił własnych żołnierzy, obwiniając Finlandczyków. Linia Mannerhaima długo powstrzymywała sowiecką przewagę liczbową.

Finlandia ostatecznie przegrała i straciła 10% terytorium, ale Liga Narodów wyrzuciła ZSRR za agresję. To był pierwszy sygnał, że Stalin nie jest niezwyciężony.

9 kwietnia 1940 Niemcy zaatakowali Danię i Norwegię. Dania poddała się pierwszego dnia, ale Norwegia stawiała opór ponad 2 miesiące dzięki wsparciu aliantów. Najcięższe walki toczyły się o port w Narwiku - jedyny niezamarzający port Norwegii.

10 maja 1940 rozpoczął się plan „Fall Gelb" - atak na Francję przez Ardeny. To było genialne posunięcie taktyczne. Podczas gdy alianci wysłali wojska do Belgii i Holandii, Niemcy uderzyli przez góry, wchodząc im na tyły.

Ciekawostka: Operacja „Dynamo" w Dunkierce uratowała ponad 300 tysięcy żołnierzy alianckich przed niemiecką pułapką.

Upadek Francji i bitwa o Anglię

14 czerwca Niemcy wkroczyli do Paryża. 22 czerwca 1940 Philippe Pétain podpisał zawieszenie broni w Compiègne - tym samym miejscu, gdzie w 1918 roku Niemcy podpisały kapitulację. To była zemsta Hitlera.

Francja Vichy to kolaboracyjne państwo na południu kraju. Pétain rozpoczął współpracę z III Rzeszą, ale część Francuzów z generałem de Gaulle'em nadal walczyła z Wielkiej Brytanii.

Winston Churchill odmówił rozmów pokojowych z Hitlerem. Niemcy przygotowali operację „Seelöwe" - plan inwazji na Wyspy Brytyjskie. Najpierw musieli jednak zniszczyć RAF (Królewskie Siły Powietrzne).

Bitwa o Anglię $10 lipca - 31 października 1940$ była pierwszą bitwą stoczoną wyłącznie w powietrzu. 15 września to decydujące starcie - Brytyjczycy odparli atak 500 niemieckich samolotów na Londyn. Luftwaffe poniosła tak duże straty, że Hitler musiał odłożyć inwazję.

Przypadkowe zbombardowanie Londynu spowodowało brytyjskie naloty na Berlin. Hitler wpadł w furię i zmienił taktykę z atakowania lotnisk na bombardowanie miast - to była jego wielka pomyłka.

Pamiętaj: W bitwie o Anglię walczyli także polscy piloci - dywizjon 303 był najskuteczniejszą jednostką myśliwską RAF.

Operacja Barbarossa

Pakt Ribbentrop-Mołotow miał charakter tymczasowy - obie strony czekały na okazję do ataku. W listopadzie 1940 doszło do konfliktu interesów: Niemcy chcieli skierować ZSRR na Zatokę Perską, ale Stalin wolał rozszerzyć wpływy w Europie.

22 czerwca 1941 rozpoczęła się operacja „Barbarossa" - największy atak w historii ludzkości. Trzy niemieckie grupy armii uderzyły na Leningrad, Moskwę i Ukrainę. Stalin był całkowicie zaskoczony - większość sowieckich samolotów zniszczono na ziemi.

Stalin nazwał tę wojnę „wielką wojną ojczyźnianą", aby zmobilizować naród. W pierwszych miesiącach ZSRR poniósł gigantyczne straty w ludziach i sprzęcie.

5 grudnia 1941 Armia Czerwona rozpoczęła kontratak pod Moskwą. Niemcy zostali odepchnięci o 100-200 km od stolicy - to była ich pierwsza porażka na lądzie.

Oblężenie Leningradu $8 września 1941 - 27 stycznia 1944$ trwało 2,5 roku. Zginął około 1 milion osób, głównie z głodu i chorób. To jedna z najstraszliwszych tragedii II wojny światowej.

Bitwa pod Stalingradem $sierpień 1942 - luty 1943$ była punktem zwrotnym wojny. Operacja „Uran" okrążyła niemiecką armię. 2 lutego 1943 Niemcy skapitulowali - od tego momentu cofali się na wszystkich frontach.

Kluczowa data: 19 listopada 1942 - początek operacji „Uran", która przesądziła o klęsce III Rzeszy.

Wojna na innych frontach

W Afryce Włosi próbowali zdobyć Egipt, ale Brytyjczycy ich pokonali. Hitler wysłał Niemiecki Korpus Afrykański, który odzyskał Cyrenajkę, ale miał problemy z zaopatrzeniem.

II bitwa pod El-Alamein $23 października - 4 listopada 1942$ zakończyła się rozbiciem wojsk Osi. Operacja „Torch" - lądowanie aliantów w Maroku i Algierii - definitywnie przesądziła o losach Afryki. 13 maja 1943 wojska Osi skapitulowały w Tunezji.

Bitwa o Atlantyk $wrzesień 1939 - maj 1945$ była walką o morskie linie zaopatrzeniowe. Niemcy używali U-bootów i taktyki „wilczych stad", ale alianci udoskonalili wykrywanie łodzi podwodnych. Maj 1943 był przełomowy - Niemcy stracili 41 U-bootów.

Na Dalekim Wschodzie Japonia wybrała ekspansję na południe zamiast ataku na ZSRR. 7 grudnia 1941 zaatakowali Pearl Harbor, niszcząc 260 samolotów, 21 okrętów i zabijając 2400 żołnierzy amerykańskich.

Bitwa o Midway (4 czerwca 1942) zakończyła się klęską Japonii. Stracili wyszkolonych pilotów i część floty - od tego momentu cofali się na Pacyfiku.

Pamiętaj: Atak na Pearl Harbor wprowadził USA do wojny, co ostatecznie przesądziło o zwycięstwie aliantów.

Polityka okupacyjna III Rzeszy

Polityka rasowa Hitlera opierała się na przekonaniu o wyższości Aryjczyków. Żydzi, Romowie i Słowianie byli uważani za „podludzi", którzy mają zostać zabici lub pracować jako niewolnicy.

Nowy porządek w rzeczywistości oznaczał eksploatację i grabież. Część terenów włączono bezpośrednio do III Rzeszy, inne przygotowywano do zjednoczenia. Plan zakładał wspólną gospodarkę, ale sprowadzał się do kradzieży surowców.

W Europie Zachodniej polityka była łagodniejsza - Hitler uważał te narody za germańskie. Brakowało masowych egzekucji i łapanek. Władze często powierzano lokalnym kolaborantom.

Europa Wschodnia miała stać się Lebensraum (przestrzenią życiową) dla 120 milionów Niemców. Generalny Plan Wschodni przewidywał wymordowanie lub przesiedlenie ponad 40 milionów Słowian.

Grupa Operacyjna „Einsatzgruppen" przeprowadzała masowe egzekucje. Część ludzi wywożono do obozów koncentracyjnych lub na roboty przymusowe.

Kolaboracja miała różne oblicza. W Polsce praktycznie jej nie było. Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów widziała szansę na własne państwo. W krajach nadbałtyckich powstawały dywizje Waffen-SS.

Pamiętaj: Różnica w traktowaniu Europy Zachodniej i Wschodniej wynikała z rasistowskiej ideologii nazistów - to kluczowe dla zrozumienia II wojny światowej.