Wojna na morzach i przystąpienie USA do wojny
Ententa miała przewagę na morzu dzięki nowoczesnej flocie brytyjskiej, co umożliwiło odcięcie państw centralnych od dostaw surowców. Niemcy odpowiedziały nieograniczoną wojną podwodną, atakując nawet statki pasażerskie. Zatopienie statku "Lusitania" w 1915 roku, na którym zginęli Amerykanie, wywołało międzynarodowe protesty.
Początkowo neutralne USA przystąpiły do wojny 6 kwietnia 1917 roku, co było reakcją na wznowienie przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej i przechwycenie depeszy Zimmermanna (propozycja sojuszu z Meksykiem przeciwko USA). Prezydent Thomas Woodrow Wilson stał się kluczową postacią, opracowując później słynne "14 punktów" – plan pokojowy dla powojennej Europy.
Przedłużająca się wojna spowodowała narastające trudności wewnętrzne państw centralnych. Głód, braki w zaopatrzeniu i strajki w Niemczech i Austro-Węgrzech osłabiły morale. W monarchii Habsburgów nasilały się ruchy niepodległościowe Czechów, Słowaków, Polaków i innych narodów, które przybliżały jej rozpad.
Warto zapamiętać! Plan "Mitteleuropa" zakładał stworzenie przez Niemcy bloku państw uzależnionych od Berlina, jednak przewaga militarna Ententy i wewnętrzne problemy uniemożliwiły jego realizację.
Klęska sojuszników Niemiec i kapitulacja
Niemcy po pokoju z Rosją (Brześć, marzec 1918) skupiły się na froncie zachodnim, planując zdobycie Paryża. Początkowe sukcesy zostały zatrzymane w bitwie nad Marną, a wojska niemieckie były stopniowo wypierane przy wsparciu amerykańskich żołnierzy. We wrześniu 1918 roku z wojny wycofała się Bułgaria, a w październiku - Turcja.
Monarchia Habsburgów rozpadła się, gdy Czesi i Polacy ogłosili niepodległość. Austria ogłosiła niepodległość 30 października, a 3 listopada 1918 roku Austro-Węgry skapitulowały, a cesarz Karol I abdykował.
W Niemczech wybuchła rewolucja listopadowa, rozpoczęta buntem marynarzy w Kilonii 3 listopada 1918 roku. Fala protestów objęła kolejne miasta, a 9 listopada dotarła do Berlina. Cesarz Wilhelm II abdykował i uciekł, a Niemcy stały się republiką. 11 listopada 1918 roku w Compiègne podpisano akt kapitulacji, kończący walki na froncie zachodnim.