Narastanie konfliktu i reformy Wielopolskiego
Po krwawych wydarzeniach w Warszawie powstała delegacja miejska złożona z umiarkowanych działaczy. Chcieli oni wymusić na carze reformy i autonomię dla Królestwa Polskiego. Te pokojowe protesty nazwano "rewolucją moralną".
Car powołał Aleksandra Wielopolskiego na stanowisko szefa rządu cywilnego. Wielopolski wprowadził ważne reformy: przywrócił język polski w urzędach, rozwinął szkolnictwo, zrównał Żydów w prawach i reaktywował Szkołę Główną w Warszawie.
Mimo ustępstw manifestacje nie ustały. W kwietniu 1861 roku na placu Zamkowym zginęło prawie 100 demonstrantów. Protesty przeniosły się do kościołów, gdzie śpiewano pieśni patriotyczne. Mężczyźni nosili konfederatki na znak żałoby narodowej.
W październiku 1862 roku wprowadzono stan wojenny, zamknięto kościoły i aresztowano tysiące osób. Wielopolski podał się do dymisji, ale było już za późno na pokojowe rozwiązanie konfliktu.
Ciekawostka: Inteligencja to nowa warstwa społeczna wykształconych ludzi zajmujących się pracą umysłową, która odegrała kluczową rolę w ruchach patriotycznych.