Wojna domowa i rządy Olivera Cromwella

Wojna domowa w Anglii przyniosła znaczące zmiany w strukturze władzy. Oliver Cromwell, dowodzący wojskami parlamentarzystów, wprowadził innowacyjne podejście do awansów wojskowych, opierając je na zasługach, a nie pochodzeniu.

Example: W armii Cromwella o nominacji na stopień oficerski decydowały odwaga, inteligencja i zdolności, a nie szlacheckie pochodzenie, co było rewolucyjnym podejściem w tamtych czasach.

Przełomowym momentem wojny była bitwa pod Naseby w 1645 roku, w której rojaliści ponieśli ostateczną klęskę. W konsekwencji, parlament pod naciskiem Cromwella skazał króla Karola I na śmierć, a wyrok wykonano publicznie w 1649 roku.

Highlight: Skutki wojny domowej w Anglii były dalekosiężne, prowadząc do ustanowienia republiki i fundamentalnych zmian w systemie władzy.

Po egzekucji króla, Anglia stała się republiką. Władzę ustawodawczą sprawował parlament, a wykonawczą Rada Stanu z Cromwellem na czele. Cromwell, jako lord protektor od 1653 roku, sprawował rządy dyktatorskie, ale jednocześnie wprowadził szereg reform:

• Podbił Irlandię i Szkocję
• Powołał policję, wprowadzając ład w państwie
• Wzmocnił flotę i handel międzynarodowy, czyniąc Anglię potęgą morską

Quote: "Oliver Cromwell był następcą Karola I Stuarta, choć nie jako król, lecz jako lord protektor republiki, wprowadzając znaczące zmiany w funkcjonowaniu państwa."

Przywrócenie monarchii i ustanowienie monarchii parlamentarnej

Po śmierci Cromwella w 1658 roku, parlament przywrócił monarchię w 1660 roku. Najpierw rządził Karol II Stuart, syn ściętego Karola I, a następnie jego brat Jakub II. Jednak Jakub II został zdetronizowany przez parlament za sprzyjanie katolikom.

Highlight: Przywrócenie monarchii nie oznaczało powrotu do absolutyzmu. Parlament zachował znaczącą kontrolę nad władzą królewską.

Nowym władcą został Wilhelm III Orański, książę Holandii, spokrewniony ze Stuartami. To wydarzenie zapoczątkowało nową erę w historii Anglii.

W 1689 roku parlament uchwalił Deklarację praw narodu angielskiego, która formalnie ustanowiła Anglię monarchią parlamentarną. Ten przełomowy dokument wprowadził jasny podział władzy:

1. Władza ustawodawcza należała do parlamentu wybieranego w wolnych wyborach.
2. Władza wykonawcza należała do rządu powoływanego przez parlament.
3. Sądy były niezależne od rządu i parlamentu.
4. Król pełnił wyłącznie funkcje reprezentacyjne.

Definition: Co to jest monarchia parlamentarna? To system rządów, w którym władza monarchy jest ograniczona przez konstytucję lub prawo, a rzeczywista władza polityczna należy do parlamentu i rządu wyłanianego przez parlament.

Ta fundamentalna zmiana w systemie politycznym Anglii położyła podwaliny pod nowoczesną demokrację parlamentarną i stała się wzorem dla wielu innych krajów na świecie.