Główne pojęcia i nurty Oświecenia
Racjonalizm to kierunek filozoficzny, który mówi, że rozum jest podstawowym źródłem poznania. Kartezjusz wypowiedział słynne "cogito ergo sum" (myślę, więc jestem), pokazując jak ważne jest logiczne myślenie.
Z kolei empiryzm Johna Locke'a twierdzi coś przeciwnego - że poznajemy świat przez doświadczenie zmysłowe. Locke porównywał umysł noworodka do "tabula rasa" (czystej tablicy), na której doświadczenie zapisuje wiedzę.
W kwestiach religijnych Oświecenie przyniosło różne poglądy. Deizm głosił, że Bóg stworzył świat, ale się w niego nie wtrąca. Panteizm utożsamiał Boga ze wszystkim co istnieje, a ateizm całkowicie negował istnienie Boga.
Pamiętaj: W literaturze dominował klasycyzm (harmonia, umiar, proporcjonalność) reprezentowany przez Krasickiego, Naruszewicza i Trembeckiego. Sentymentalizm koncentrował się na uczuciach i wewnętrznym życiu człowieka.
Ważnymi gatunkami były bajka (krótki utwór z morałem) i satyra (naśmiewająca się z wad). Rozwinęła się też martyrologia (literatura o cierpieniu narodu) oraz poezja tyrtejska wzywająca do walki o niepodległość, jak "Pieśni legionów Polskich we Włoszech".