Obrona przed najazdem Henryka V i konflikt ze Zbigniewem

Bolesław Krzywousty zorganizował skuteczną obronę przed najazdem Henryka V w 1109 roku. Cesarz nie odniósł żadnego znaczącego zwycięstwa i był zmuszony zakończyć wojnę zawieszeniem broni. Najsłynniejszym epizodem z czasów tego najazdu jest bohaterska obrona Głogowa.

Highlight: Obrona Głogowa przed niemieckim najazdem stała się symbolem odwagi i poświęcenia Polaków w obronie ojczyzny.

Henryk V, łamiąc zasady honorowego prowadzenia wojny, wykorzystał mieszkańców Głogowa jako żywe tarcze. Mimo to, oblężenie Głogowa zakończyło się niepowodzeniem dla niemieckiego władcy, a mieszkańcy miasta zyskali miano bohaterów.

Example: Dzieci głogowskie stały się symbolem bohaterstwa i poświęcenia, gdy mieszkańcy miasta kontynuowali obronę mimo groźby ich śmierci.

Po kilku latach Bolesław zgodził się na powrót Zbigniewa do kraju. Jednak gdy Zbigniew znalazł się w Polsce, Bolesław oskarżył go o zdradę, kazał uwięzić i oślepić. To okrutne postępowanie wywołało sprzeciw części polskich biskupów i możnych, co zmusiło Bolesława do odbycia publicznej pokuty - pielgrzymki do grobu św. Wojciecha.

Definition: Pokuta - w chrześcijaństwie akt żalu za popełnione grzechy, połączony z zadośćuczynieniem i naprawieniem wyrządzonych krzywd.

Zdobycie Pomorza i Testament Bolesława Krzywoustego

Bolesław Krzywousty prowadził aktywną politykę ekspansji terytorialnej. Po wielu latach wypraw zbrojnych, w 1122 roku, całe Pomorze znalazło się pod jego władzą. Władca zorganizował chrystianizację zdobytych ziem, tworząc nowe biskupstwa w Wolinie dla Pomorza Zachodniego i we Włocławku dla Kujaw i Pomorza Gdańskiego.

Highlight: Zdobycie i chrystianizacja Pomorza były jednymi z największych osiągnięć Bolesława Krzywoustego, rozszerzając granice i wpływy Polski.

Najważniejszym wydarzeniem z końcowego okresu panowania Bolesława Krzywoustego było wydanie testamentu w 1138 roku. Testament Bolesława Krzywoustego podzielił państwo między jego synów i ustanowił zasadę senioratu.

Definition: Zasada senioratu - zasada dziedziczenia władzy, zgodnie z którą zwierzchnią władzę w państwie sprawował najstarszy przedstawiciel dynastii.

Bolesław mógł podzielić kraj, ponieważ państwo pierwszych Piastów miało charakter patrymonialny - było własnością władcy. Celem testamentu było zapobieżenie walkom o władzę między synami, podobnym do tych, które toczył Bolesław ze Zbigniewem.

Vocabulary: Patrymonialny - odnoszący się do systemu władzy, w którym państwo traktowane jest jak prywatna własność władcy.

Podział kraju na dzielnice i konsekwencje testamentu

Testament Bolesława Krzywoustego z 1138 roku wprowadził podział Polski na dzielnice, co miało daleko idące konsekwencje dla przyszłości kraju. Zgodnie z zasadą senioratu, zwierzchnią władzę w Polsce sprawował senior - najstarszy wiekiem przedstawiciel rodu Piastów.

Senior posiadał własną dzielnicę oraz dzielnicę senioralną, która obejmowała centralną część państwa: Małopolskę z Krakowem $stołecznym grodem seniora$, ziemie sieradzką i łęczycką oraz wschodnią Wielkopolskę z Gnieznem i Kaliszem. Dzielnica senioralna była niepodzielna i niedziedziczna.

Highlight: Zasada pryncypatu, wprowadzona przez testament Krzywoustego, miała zapewnić jedność państwa mimo jego podziału na dzielnice.

Po śmierci Bolesława Krzywoustego w 1138 roku, seniorem został jego najstarszy syn, który oprócz dzielnicy senioralnej objął we władanie Śląsk. Młodsi synowie otrzymali swoje dzielnice: Mazowsze, Wielkopolskę $bez Gniezna i Kalisza$ i ziemię sandomierską.

Example: Testament Krzywoustego kto co dostał: najstarszy syn otrzymał dzielnicę senioralną i Śląsk, podczas gdy pozostali synowie dostali odpowiednio Mazowsze, część Wielkopolski i ziemię sandomierską.

Statut Krzywoustego z 1138 roku miał zapobiec konfliktom o władzę, jednak w praktyce doprowadził do rozbicia dzielnicowego Polski, które trwało przez kolejne stulecia.

Vocabulary: Rozbicie dzielnicowe - okres w historii Polski, trwający od 1138 do 1320 roku, charakteryzujący się podziałem kraju na mniejsze księstwa zarządzane przez przedstawicieli dynastii Piastów.

Panowanie Bolesława Krzywoustego - początki rządów

Panowanie Bolesława Krzywoustego rozpoczęło się w skomplikowanej sytuacji politycznej. Po śmierci Władysława Hermana, który nie koronował się na króla i pozostał księciem, władzę przejęli jego dwaj synowie – Zbigniew i Bolesław Krzywousty. Bracia różnili się podejściem do sprawowania władzy. Zbigniew, starszy z braci, prowadził ostrożną politykę i podporządkował się cesarzowi, podczas gdy Bolesław działał samodzielnie i wojowniczo.

Highlight: Konflikt między braćmi doprowadził do walk o władzę, które zakończyły się zwycięstwem Bolesława i wygnaniem Zbigniewa z kraju.

Sytuacja ta sprowokowała interwencję władcy niemieckiego Henryka V, który wstawił się za Zbigniewem. W 1109 roku Henryk V ruszył na czele swoich wojsk do Polski, co stało się początkiem jednego z najważniejszych konfliktów w czasie panowania Bolesława Krzywoustego.

Vocabulary: Możnowładcy - arystokracja feudalna, warstwa społeczna posiadająca znaczne majątki ziemskie i wpływy polityczne w średniowiecznej Polsce.

Example: Przykładem wpływu możnowładców na losy kraju było wygnanie Bolesława Śmiałego i osadzenie na tronie jego brata, Władysława Hermana.