Pierwsza wolna elekcja 1573
Kiedy w 1572 roku zmarł Zygmunt II August bez potomka, w Polsce rozpoczął się okres bezkrólewia. W takich momentach władzę przejmował interrex - czyli Prymas Polski, arcybiskup gnieźnieński, który tymczasowo rządził krajem.
Szlachta szybko ustaliła nowe zasady. Od teraz to oni będą wybierać króla podczas wolnej elekcji - specjalnego sejmu elekcyjnego, gdzie każdy szlachcic miał prawo głosu. To była prawdziwa rewolucja w sposobie rządzenia!
W 1573 roku odbyła się pierwsza taka elekcja. Szlachta wybrała Henryka Walezego, francuskiego księcia z dynastii Walezjuszy. Nowy król musiał jednak zaakceptować dwa ważne dokumenty.
Pamiętaj: Wolna elekcja oznaczała, że każdy szlachcic - bez względu na majątek - miał prawo wybierać króla!
Artykuły henrykowskie gwarantowały utrzymanie wszystkich dotychczasowych praw szlachty. Z kolei pacta conventa to była indywidualna umowa z każdym królem, określająca jego konkretne zobowiązania wobec państwa i obywateli.