Przyczyny i przebieg powstania listopadowego
Co doprowadziło Polaków do zbrojnego wystąpienia przeciwko Rosji? Głównym powodem było systematyczne łamanie konstytucji przez władze carskie. Sytuacji sprzyjały także nastroje niepodległościowe szerzące się w całej Europie, widoczne w Rewolucji Lipcowej we Francji czy powstaniach w Belgii i Grecji.
Powstanie rozpoczęło się nocą 29/30 listopada 1830 roku pod dowództwem Piotra Wysockiego. Już w grudniu utworzono rząd tymczasowy, a generał Józef Chłopicki objął funkcję dyktatora. Ważnym momentem był 25 stycznia 1831, kiedy Sejm zdetronizował cara Mikołaja I, a władzę przejął Rząd Narodowy z Adamem Jerzym Czartoryskim.
Walki z Rosjanami nabrały intensywności w lutym 1831, gdy armia rosyjska wkroczyła do Królestwa Polskiego. Mimo kilku zwycięstw Polaków (pod Wawrem, Dębem Wielkim i Iganiami), przegrana bitwa pod Ostrołęką w maju 1831 zapowiadała nadchodzącą klęskę. Powstanie upadło ostatecznie w październiku 1831 roku, mimo bohaterskiej obrony Woli pod dowództwem generała Józefa Sowińskiego.
Warto wiedzieć! Powstanie objęło swoim zasięgiem nie tylko Królestwo Polskie, ale także Litwę, Wołyń i Podole, jednak na tych terenach zostało stłumione już w lipcu 1831 roku.