Rozwój kolonii angielskich w Ameryce Północnej
Dokument rozpoczyna się od omówienia sytuacji kolonii angielskich w Ameryce Północnej przed wybuchem wojny o niepodległość USA. Do połowy XVIII wieku powstało 13 kolonii, z których każda była administrowana oddzielnie przez gubernatora. Kolonie miały ograniczoną autonomię, a najważniejsze decyzje podejmowano w Londynie. Metropolia traktowała kolonie głównie jako źródło surowców, rynek zbytu i wpływów podatkowych.
Highlight: Kolonie angielskie w Ameryce Północnej były zróżnicowane pod względem narodowościowym, społecznym i religijnym, co wpływało na ich rozwój gospodarczy.
Example: W koloniach północnych rozwijały się głównie drobne gospodarstwa rodzinne i rzemiosło, podczas gdy na południu dominowały duże plantacje.
Geneza wojny o niepodległość
Przyczyny wojny o niepodległość USA były złożone i narastały stopniowo. Kluczowe czynniki obejmowały:
- Kształtowanie się poczucia wspólnotowości wśród kolonistów
- Decyzja o zaprzestaniu powiększania obszarów kolonii kosztem Indian
- Wprowadzenie przez parlament angielski tzw. opłat stemplowych
- Zwiększenie ceł i podatków na towary importowane przez kolonie
- Monopol Kompanii Wschodnioindyjskiej na handel herbatą
Highlight: Jednym z najbardziej znanych wydarzeń poprzedzających wojnę było tzw. "bostońskie picie herbaty" w 1773 roku, gdy koloniści wyrzucili skrzynie z herbatą do morza w proteście przeciwko polityce handlowej Wielkiej Brytanii.
Przebieg wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych
Wojna o niepodległość USA rozpoczęła się w 1775 roku i trwała do 1783 roku. Kluczowe wydarzenia obejmowały:
- I Kongres Kontynentalny w Filadelfii w 1774 roku, który uchwalił deklarację wierności wobec króla Jerzego III, ale jednocześnie podjął decyzję o bojkocie towarów angielskich i utworzeniu milicji.
- Bitwa pod Lexington (18-19 kwietnia 1775 r.), która zakończyła się klęską kolonistów, ale stała się iskrą zapalną konfliktu.
- Powołanie Armii Kontynentalnej pod dowództwem generała Jerzego Waszyngtona w maju 1775 roku.
- Ogłoszenie Deklaracji Niepodległości 4 lipca 1776 roku, autorstwa m.in. Thomasa Jeffersona i Benjamina Franklina.
Quote: "Deklaracja Niepodległości stała się fundamentem nowego państwa i symbolem dążeń niepodległościowych na całym świecie."
Jakie kluczowe bitwy wygrali Amerykanie w wojnie o niepodległość? Dwie najważniejsze to:
- Zwycięstwo wojsk gen. Waszyngtona pod Saratogą 17 października 1777 roku
- Kapitulacja wojsk angielskich w bitwie pod Yorktown w 1781 roku
Highlight: W wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych brali udział także cudzoziemcy, w tym francuski generał Marie Joseph de la Fayette oraz Polacy: Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski.
Wojna zakończyła się pokojem w Wersalu w 1783 roku, w którym Anglia uznała niepodległość Stanów Zjednoczonych.
Ustrój Stanów Zjednoczonych po wojnie o niepodległość
Skutki wojny o niepodległość USA obejmowały ustanowienie nowego ustroju państwowego:
- Uchwalenie konstytucji 17 września 1787 roku - pierwszej nowoczesnej konstytucji na świecie
- Ustanowienie USA jako państwa federacyjnego
- Wprowadzenie zasady trójpodziału władzy:
- Władza ustawodawcza: dwuizbowy Kongres (Senat i Izba Reprezentantów)
- Władza wykonawcza: prezydent wybierany na 4 lata w wyborach pośrednich
- Władza sądownicza: Sąd Najwyższy oraz sądy federalne i stanowe
Definition: Federalizm to system polityczny, w którym władza jest podzielona między rząd centralny a rządy poszczególnych stanów.
W USA ukształtował się dwupartyjny system polityczny, z podziałem na republikanów (federalistów) i demokratów (antyfederalistów).
Vocabulary: Federaliści - zwolennicy silnego rządu centralnego; Antyfederaliści - zwolennicy większej autonomii stanów.
Podsumowując, wojna o niepodległość USA doprowadziła do powstania nowego państwa o unikatowym ustroju, który stał się wzorem dla wielu innych krajów na świecie.
