Charakterystyka republiki rzymskiej
Republika rzymska była ustrojem politycznym, który zastąpił wcześniejsze królestwo rzymskie. Jej nazwa pochodziła od łacińskiego "res publica", co oznaczało "rzecz publiczną".
Definicja: Republika to ustrój, w którym władzę sprawują obywatele poprzez swoich przedstawicieli wybieranych na określony czas (kadencję).
Powstanie republiki rzymskiej wiązało się z wprowadzeniem systemu urzędów pełnionych nieodpłatnie. Urzędnicy pełnili również funkcje sędziów, wydając wyroki według prawa zwyczajowego, które mogli dowolnie interpretować.
Społeczeństwo rzymskie na początku republiki dzieliło się na trzy główne grupy:
- Patrycjusze (arystokracja)
- Plebejusze (Rzymianie nie będący patrycjuszami)
- Niewolnicy
Highlight: Tylko patrycjusze zasiadali w senacie i brali udział w podziale zdobytych ziem.
Ustrój republiki rzymskiej charakteryzował się kilkoma kluczowymi instytucjami:
- Zgromadzenie centurialne - uczestniczyli w nim mężczyźni służący w armii.
- Zgromadzenia trybusowe - dla wszystkich obywateli, niezależnie od majątku i pochodzenia; wybierało niższych urzędników.
- Zgromadzenie kurialne - pełniło rolę formalną i zajmowało się kwestiami religijnymi.
- Zgromadzenie plebejskie - tylko dla plebejuszy; wybierało trybuna ludowego i edylów plebejskich.
Vocabulary: Edylowie byli urzędnikami odpowiedzialnymi za porządek w mieście i organizację igrzysk.
Urzędnicy w republice rzymskiej podlegali następującym zasadom:
- Urzędy pełniono kolegialnie i zespołowo.
- Kadencja trwała najczęściej 1 rok.
- Urzędnicy posiadali inicjatywę prawodawczą.
- Nie otrzymywali wynagrodzenia za pełnione funkcje.
- Finansowali prace publiczne z własnych pieniędzy.
- Istniała ścisła hierarchia urzędów i wiek wymagany do ich objęcia (np. konsulem można było zostać w wieku 43 lat).
Example: Hierarchia urzędów w republice rzymskiej: 1. Konsulowie, 2. Pretorzy, 3. Cenzorzy, 4. Edylowie, 5. Kwestorzy, 6. Trybuni ludowi (plebejscy), 7. Dyktator (urząd nadzwyczajny).
Upadek republiki rzymskiej nastąpił wraz z powstaniem cesarstwa rzymskiego, które wprowadziło nowy system rządów zwany pryncypatem.
Quote: "Republika rzymska była złożonym systemem politycznym, który przez wieki kształtował historię starożytnego Rzymu."
