Wojna domowa w Anglii i dyktatura Cromwella

Wojna domowa w Anglii, która wybuchła w 1642 roku, była kulminacją konfliktu między monarchą a parlamentem. Strony konfliktu reprezentowały różne grupy społeczne i interesy:

• Po stronie monarchy stanęli duchowni kościoła anglikańskiego, prześladowani katolicy oraz arystokraci.
• Parlament wspierali gentra, mieszczaństwo i chłopi.

Example: Oliver Cromwell, dowodząc Armią Nowego Wzoru, wprowadził innowacje, takie jak surowa dyscyplina i awansowanie na podstawie zasług, co przyczyniło się do zwycięstwa parlamentu.

Kluczowe wydarzenia wojny domowej:

1. Bitwa pod Naseby w 1645 roku - decydujące zwycięstwo parlamentu.
2. Ucieczka i uwięzienie króla Karola I.
3. Osądzenie i egzekucja króla w 1649 roku.

Po zwycięstwie parlamentu, Oliver Cromwell wprowadził dyktaturę wojskową, przyjmując tytuł lorda protektora. Jego rządy charakteryzowały się:

• Agresywną polityką zagraniczną $najazdy na Irlandię i Szkocję$.
• Wprowadzeniem Aktu Nawigacyjnego w 1651 roku, który miał kluczowe znaczenie dla rozwoju angielskiej floty handlowej.

Highlight: Akt nawigacyjny 1651 był kluczowym elementem polityki merkantylizmu, która przyczyniła się do przyszłego wzrostu gospodarczego Anglii.

Restauracja Stuartów i ustanowienie monarchii parlamentarnej

Po śmierci Cromwella w 1658 roku, Anglia przeszła przez okres niestabilności, który zakończył się restauracją monarchii Stuartów. Kluczowe wydarzenia tego okresu to:

1. Koronacja Karola II Stuarta w 1660 roku.
2. Objęcie władzy przez Jakuba II Stuarta w 1685 roku i jego próby przywrócenia absolutyzmu.
3. "Chwalebna Rewolucja" w 1688 roku, która doprowadziła do koronacji Wilhelma III Orańskiego.

Definition: Monarchia parlamentarna to system rządów, w którym władza monarchy jest ograniczona przez parlament.

Ustanowienie monarchii parlamentarnej w 1689 roku było kluczowym rezultatem rewolucji angielskiej. Deklaracja Praw z 1689 roku określiła podstawowe zasady nowego systemu:

• Parlament musiał zatwierdzać podatki.
• Zagwarantowano wolność słowa.
• Wprowadzono wolne wybory parlamentarne.
• Ograniczono możliwość utrzymywania stałej armii w czasie pokoju.
• Zapewniono regularne obrady parlamentu.
• Król nie mógł znosić ustaw parlamentarnych.

Quote: "Monarchia parlamentarna to współpraca parlamentu z monarchą."

Te zmiany położyły podwaliny pod nowoczesny system polityczny Wielkiej Brytanii i miały ogromny wpływ na rozwój demokracji na całym świecie.

Ustanowienie Monarchii Parlamentarnej i Jej Konsekwencje

Kluczowym momentem w kształtowaniu się monarchii parlamentarnej było przyjęcie Deklaracji Praw w 1689 roku. Dokument ten ustanawiał fundamentalne zasady nowego ustroju, ograniczając władzę monarchy i wzmacniając pozycję parlamentu.

Główne postanowienia Deklaracji Praw obejmowały:

• Konieczność zatwierdzania podatków przez parlament
• Gwarancję wolności słowa
• Wolne wybory parlamentarne
• Zakaz utrzymywania stałej armii w czasie pokoju bez zgody parlamentu
• Regularne zwoływanie obrad parlamentu
• Zakaz znoszenia ustaw parlamentarnych przez króla

Definition: Monarchia parlamentarna - system rządów, w którym władza monarchy jest ograniczona przez parlament, a oba organy współpracują w zarządzaniu państwem.

Ustanowienie monarchii parlamentarnej miało dalekosiężne skutki dla rozwoju Anglii, a później Wielkiej Brytanii. W 1707 roku, za panowania Anny Stuart, doszło do unii realnej między Anglią a Szkocją, tworząc Królestwo Wielkiej Brytanii.

Highlight: Angielska rewolucja gospodarcza i polityczna oraz ustanowienie monarchii parlamentarnej położyły podwaliny pod przyszłą potęgę Wielkiej Brytanii, wpływając na jej rozwój gospodarczy, polityczny i kolonialny w kolejnych stuleciach.

Przyczyny rewolucji angielskiej

Rewolucja angielska miała swoje korzenie w głębokich zmianach społeczno-gospodarczych zachodzących w Anglii na przełomie XVI i XVII wieku. Kraj przeżywał okres szybkiego rozwoju gospodarczego, co doprowadziło do powstania nowych grup społecznych i konfliktów.

Vocabulary: Gentra - nowa szlachta, zamożni posiadacze ziemscy, którzy stali się ważną siłą polityczną w okresie rewolucji.

Kluczowe czynniki, które przyczyniły się do wybuchu rewolucji, to:

1. Ogradzanie gruntów, które prowadziło do zmian w strukturze społecznej wsi.
2. Wzrost znaczenia purytanów, dążących do reform w kościele anglikańskim.
3. Konflikt między Izbą Lordów a Izbą Gmin w kwestiach religijnych i politycznych.
4. Polityka Stuartów, szczególnie Jakuba I i Karola I, dążących do wzmocnienia władzy królewskiej.

Highlight: Zwołanie tzw. Długiego Parlamentu w 1640 roku było kluczowym momentem, który bezpośrednio poprzedził wybuch rewolucji.

Sytuacja zaostrzyła się, gdy Karol I próbował uwięzić purytańskich posłów, co spotkało się z oporem ludności Londynu i zmusiło króla do opuszczenia miasta. Te wydarzenia stały się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny domowej w Anglii.