Rada Jedności Narodowej i polityka Stalina
W odpowiedzi na utworzenie KRN, legalne struktury Polskiego Państwa Podziemnego zintensyfikowały swoje działania. 9 stycznia 1944 roku podziemne partie polityczne (PPS, SL, SN, SP) powołały Radę Jedności Narodowej jako reprezentację polskiego społeczeństwa.
Tymczasem Stalin, po zerwaniu stosunków dyplomatycznych z polskim rządem na uchodźstwie, utworzył wiosną 1943 roku Związek Patriotów Polskich (ZPP). Chociaż organizacja ta miała sprawiać wrażenie oddolnej inicjatywy Polaków przebywających w ZSRR, w rzeczywistości była narzędziem Stalina do przejęcia władzy w Polsce. Na czele ZPP stanęła Wanda Wasilewska.
ZPP objął polityczny patronat nad 1. Dywizją Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, utworzoną latem 1943 roku. W kolejnych miesiącach prowadził intensywną działalność propagandową na rzecz Związku Sowieckiego.
Ważne: Stalin rozgrywał "kartę polską" bardzo precyzyjnie - tworzył pozory demokratyzacji i patriotyzmu, jednocześnie budując struktury całkowicie zależne od Moskwy, które miały zastąpić legalne władze RP.