Przyczyny:
- Chęć wykorzystania kryzysu panującego w Rosji do wzmocnienia pozycji Polski.
- Pomoc w zdobyciu tronu dla Cerewicza Dymitra.
- Chęć zajęcia tronu Rosyjskiego przez Zygmunta III Waze.
- Ugoda w Perejesławiu Kozaków z Rosją.
Przebieg:
- 1577 Rosja zajmuje Inflanty.
- 1579 wyprawa na Płock.
- 1580 wyprawa na wielkie Łuki.
- 1582 rozejm w Jamie Zapolskim.
Skutki:
- Zniszczenie ziem polskich.
- Utrata wschodnich województw.
- Wzrost znaczenia Rosji.
- Osłabienie międzynarodowego znaczenia Polski.
Przyczyny:
- Próby podporządkowania przez Polskę Mołdawii i Wołoszczyzny.
- Zatargi graniczne pomiędzy Kozakami i Tatarami.
- Współpraca królów Polski z wrogami Turków – Habsburgami.
- Zaniepokojenie Turków sukcesami Polski w Rosji.
Przebieg:
- 1604 wyprawa Dymitra Samozwańca.
- 1610 bitwa pod Kłuszynem.
- 1619 rozejm w Dywilinie.
- 1634 pokój w Polanowie.
- 1654 najazd Rosji na Polskę.
- 1655-1660 rozejm.
- 1667 rozejm w Andruszowie.
- 1686 pokój Grzymułtowskiego.
Przebieg:
- 1620 bitwa pod Cecorą.
- 1621 obrona Chocimia.
Skutki:
- Zniszczenie ziem polskich.
- Straty ludnościowe.
- Upadek gospodarczy i polityczny Polski.
- Osłabienie polskiej armii.
- Utrata pozycji nad Bałtykiem.
- Wyludnienie.
Przebieg:
- Turcy zajmują Kamieniec Podolski; pokój w Buchaczu.
- Bitwa pod Chocimiem.
- Odsiecz Wiedeńska.
- Utworzenie świętej Ligi.
- Pokój w Karłowicach.
Skutki wojen polsko-tureckich w XVII wieku:
- Zniszczenie ziem polskich.
- Straty ludnościowe.
- Upadek gospodarczy i polityczny Polski.
- Osłabienie polskiej armii.
- Utrata pozycji nad Bałtykiem.
- Wyludnienie.
