Początki reformacji i wojna chłopska

Wojny religijne w XVI wieku rozpoczęły się od działań Marcina Lutra przeciwko praktykom Kościoła katolickiego. Kluczowe wydarzenia to:

• Ogłoszenie 95 tez Lutra w 1517 roku, krytykujących handel odpustami
• Sejm w Wormacji w 1521 roku, gdzie Luter bronił swoich poglądów
• Podział Niemiec na protestancką północ i katolickie południe

Highlight: 95 tez Lutra przybite do drzwi kościoła w 1517 roku zapoczątkowały dyskusję o reformie Kościoła.

Wojna chłopska w 1524 roku była jednym z pierwszych konfliktów związanych z reformacją:

• Wybuchła w Szwabii jako sprzeciw wobec feudalizmu
• Chłopi domagali się m.in. prawa do wyboru proboszcza i zmniejszenia pańszczyzny
• Tomasz Münzer, rywal Lutra, zyskał poparcie niższych warstw społecznych

Definition: Związek Szmalkaldzki - sojusz książąt Rzeszy zawarty w 1531 roku w obronie wyznania ewangelickiego.

Pokój w Augsburgu z 1555 roku zakończył okres wojen religijnych w Niemczech, wprowadzając zasadę "cuius regio, eius religio" (czyja władza, tego religia).

Wojny religijne w Europie

Wojny religijne w Europie w XVI wieku objęły kilka głównych obszarów:

Francja: Konflikt między katolikami a hugenotami (kalwinistami):

• Próba zakończenia wojny poprzez małżeństwo międzyreligijne
• Noc św. Bartłomieja (1572) - masakra około 3000 hugenotów
• Edykt nantejski (1598) - przyznanie wolności wyznania hugenotom

Włochy: Wojny włoskie (1494-1559):

• Konflikt między Habsburgami a Francją o dominację na Półwyspie Apenińskim
• Bitwa pod Pawią (1525) zakończyła panowanie Francji we Włoszech
• Przyczyniły się do rozwoju taktyki wojskowej i uzbrojenia

Example: Wojny włoskie doprowadziły do wzrostu znaczenia kondotierów - dowódców wojsk najemnych.

Anglia: Konflikt między katolikami a anglikanami:

• Bezpośrednią przyczyną było ścięcie królowej Szkocji przez Elżbietę I
• Kulminacja: rozbicie hiszpańskiej Wielkiej Armady przez Anglików (1588)
• Zakończony traktatem londyńskim (1604)

Vocabulary: Hugenoci - francuscy protestanci, zwolennicy kalwinizmu.

Mapa Europy z tego okresu pokazuje złożoność sytuacji religijnej, z podziałem na obszary katolickie, luterańskie, kalwińskie i anglikańskie. Reformacja i konflikty religijne w Europie doprowadziły do trwałych zmian w strukturze politycznej i społecznej kontynentu.