Skutki zamachu majowego i początki rządów sanacyjnych

Skutki zamachu majowego były dalekosiężne i fundamentalnie zmieniły system polityczny w Polsce. Po trzech dniach walk, aby uniknąć dalszego rozlewu krwi i wojny domowej, prezydent Wojciechowski oraz rząd złożyli dymisję. 1 czerwca Zgromadzenie Narodowe wybrało na prezydenta Ignacego Mościckiego, a Kazimierz Bartel został premierem. Piłsudski objął stanowisko ministra spraw wojskowych.

Highlight: Najważniejsze skutki przewrotu majowego w punktach to:

• Wprowadzenie rządów autorytarnych w Polsce
• Przejęcie władzy przez zwolenników Piłsudskiego
• Uchwalenie Konstytucji kwietniowej w 1935 roku

Rządy sanacji rozpoczęły się od obietnicy uzdrowienia życia publicznego w Polsce. Termin "sanacja" oznaczał właśnie uzdrowienie. W praktyce jednak piłsudczycy skupili się na umacnianiu swojej władzy, wprowadzając rządy autorytarne. Kluczowe stanowiska w wojsku i administracji obsadzano zwolennikami Piłsudskiego, tworząc tzw. obóz sanacyjny.

Definition: Autorytaryzm - forma rządów, w której pełnię władzy sprawuje jedna partia polityczna lub armia, z zachowaniem pozorów demokracji, np. wyborów parlamentarnych.

Sanacja po śmierci Józefa Piłsudskiego

Śmierć Józefa Piłsudskiego 12 maja 1935 roku stanowiła punkt zwrotny dla rządów sanacji w Polsce 1926-39. Po jego odejściu wykształciły się trzy główne ośrodki władzy:

1. GISZ (Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych) z marszałkiem Rydzem-Śmigłym na czele
2. Grupa zamkowa skupiona wokół prezydenta Mościckiego
3. Ministerstwo Spraw Zagranicznych kierowane przez Józefa Becka

Highlight: Podział władzy po śmierci Piłsudskiego odzwierciedlał złożoność systemu politycznego sanacji i brak jednoznacznego następcy marszałka.

Rządy autorytarne w Polsce w latach 1926-1939 pozostawiły trwały ślad w historii kraju. Choć obiecywano "sanację" (uzdrowienie) życia publicznego, w praktyce doprowadziły do ograniczenia swobód demokratycznych i centralizacji władzy. Jednocześnie jednak przyczyniły się do stabilizacji sytuacji politycznej i gospodarczej w trudnym okresie międzywojennym.

Example: Przykładem błędów sanacji może być zbyt duża koncentracja władzy w rękach wąskiej grupy osób, co utrudniało elastyczne reagowanie na zmieniającą się sytuację międzynarodową w przededniu II wojny światowej.

Przyczyny i przebieg zamachu majowego

Przewrót majowy przyczyny były złożone i wynikały z niestabilnej sytuacji politycznej w Polsce w latach 20. XX wieku. Józef Piłsudski, który w 1923 roku wycofał się z polityki, zdecydował się na powrót w maju 1926 roku. Bezpośrednim powodem jego działań było powołanie rządu Wincentego Witosa, składającego się głównie z przeciwników marszałka.

Highlight: Kluczowe przyczyny zamachu majowego to niestabilne rządy, skandale korupcyjne, konflikty polityczne i zła sytuacja gospodarcza.

Zamach majowy przebieg rozpoczął się 12 maja 1926 roku, gdy Piłsudski spotkał się z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim. Wobec odmowy odwołania rządu przez prezydenta, doszło do siłowego przejęcia władzy. Oficerowie popierający Piłsudskiego zgromadzili wojska pod Warszawą, co doprowadziło do trzydniowych walk.

Vocabulary: Zamach stanu - nielegalne, siłowe przejęcie władzy w państwie.