Monarchie i republiki
Forma rządu to sposób organizacji władzy państwowej. Możemy ją podzielić ze względu na system polityczny parlamentarno−gabinetowy,prezydencki,kanclerski,semiprezydencki,parlamentarno−komitetowy,superprezydencki oraz sposób wyłaniania organów władzy - na monarchie i republiki.
Monarchia to forma rządów, w której głową państwa jest monarcha, który nie ponosi odpowiedzialności politycznej ani konstytucyjnej za swoje działania. Monarchie możemy podzielić na:
- absolutne - gdzie władca ustala konstytucję i ustawy, a prawo w niewielkim stopniu ogranicza jego władzę
- konstytucyjne - gdzie władza monarchy jest ograniczona konstytucją
- parlamentarne - gdzie władza monarchy jest dodatkowo ograniczona na rzecz parlamentu
Władzę w monarchii można objąć poprzez dziedziczenie (np. w Japonii, Arabii Saudyjskiej) lub wybory (monarchia elekcyjna, np. Watykan). Zasady dziedziczenia tronu określa porządek sukcesji, który często opiera się na primogeniturze (tron dziedziczy najstarszy syn lub męski potomek).
💡 Warto wiedzieć: W nowoczesnych monarchiach parlamentarnych, jak Wielka Brytania czy Hiszpania, monarcha pełni głównie funkcje reprezentacyjne i symboliczne, a realną władzę sprawuje parlament i rząd.
W republikach głową państwa jest zazwyczaj prezydent, którego znaczenie zależy od systemu politycznego. Najważniejszą rolę ma w systemie prezydenckim, natomiast w systemie parlamentarno-gabinetowym pełni głównie funkcje reprezentacyjne. Do zadań prezydenta należy m.in. formowanie rządu, zwoływanie parlamentu, reprezentowanie państwa na arenie międzynarodowej, ochrona konstytucji i zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi.