Czasy teraźniejsze: Present Simple i Present Continuous

Present Simple to czas, którego używasz do opisywania czynności rutynowych i powtarzających się. Tworzysz go dodając 's' w 3. osobie liczby pojedynczej $he/she/it works$.

I/We/You/They work in the city.
He/She/It works in the city.

Przeczenia tworzysz używając don't/doesn't:

I/We/You/They don't work in the city.
He/She/It doesn't work in the city.

Present Simple stosuj gdy:

• mówisz o czynnościach powtarzających się (I eat breakfast every day)
• opisujesz stałe sytuacje (She lives in Warsaw)
• przytaczasz znane prawdy (Water boils at 100°C)

💡 W Present Simple często występują określenia czasu takie jak: always, every day, often, usually, sometimes, never.

Present Continuous opisuje czynności trwające w chwili mówienia. Tworzysz go przy pomocy czasownika be $am/is/are$ + czasownik z końcówką -ing.

I am watching TV.
He/She/It is watching TV. 
We/You/They are watching TV.

Używaj tego czasu gdy:

• mówisz o czynnościach dziejących się teraz (I'm studying at the moment)
• opisujesz zachodzące zmiany (The climate is getting warmer)
• mówisz o zaplanowanej przyszłości (I'm meeting Tomek tomorrow)

Present Perfect i Present Perfect Continuous

Present Perfect to czas łączący przeszłość z teraźniejszością. Tworzysz go używając have/has + past participle.

I/We/You/They have seen this film.
He/She/It has seen this film.

Używaj Present Perfect gdy:

• mówisz o zdarzeniach mających związek z teraźniejszością
• opisujesz swoje doświadczenia bez określania dokładnego czasu
• mówisz, od jak dawna trwa dana sytuacja

Czas ten występuje często z określeniami: ever, never, just, already, yet, for, since.

Present Perfect Continuous tworzy się przy pomocy have/has been + czasownik z końcówką -ing:

I/We/You/They have been watching TV.
He/She/It has been watching TV.

Ten czas stosuj gdy:

• mówisz o sytuacji rozpoczętej w przeszłości i trwającej nadal
• opisujesz czynność, której skutki są widoczne teraz

💡 Pamiętaj! Present Perfect używasz najczęściej dla jednorazowych, zakończonych czynności, a Present Perfect Continuous gdy chcesz podkreślić ciągłość trwania.

Oba czasy często występują z for (przez) i since (od). Z czasownikami statycznymi (be, know, like) używaj tylko Present Perfect, nigdy Present Perfect Continuous.

Past Simple i Past Continuous

Past Simple to czas opisujący zakończone wydarzenia z przeszłości. Tworzysz go dodając końcówkę -ed do czasowników regularnych lub używając drugiej formy czasowników nieregularnych.

I/You/He/She/It/We/They lived here.
I/You/He/She/It/We/They didn't live here.

Pytania tworzymy z pomocą did:

Did I/you/he/she/it/we/they live here?

Past Simple używaj gdy:

• mówisz o czynności zakończonej w określonym czasie w przeszłości
• opisujesz wydarzenia następujące po sobie
• mówisz o powtarzających się czynnościach w przeszłości

Często występuje z określeniami: yesterday, last week/month/year, two days ago, in 2010.

Past Continuous opisuje dłuższe czynności trwające w określonym momencie w przeszłości. Tworzysz go używając was/were + czasownik z końcówką -ing.

I/He/She/It was travelling very fast.
We/You/They were travelling very fast.

Ten czas stosuj gdy:

• opisujesz czynności trwające w jakimś momencie w przeszłości
• mówisz o czynności przerywanej przez inną, krótszą (używając while dla dłuższej czynności)

💡 Pamiętaj! Past Continuous nie używamy z czasownikami statycznymi (believe, need, understand). Zastępujemy go wtedy czasem Past Simple.

Past Perfect i Future Continuous

Past Perfect to czas, który opisuje czynność wcześniejszą od innej czynności w przeszłości. Tworzysz go używając had + past participle.

I/You/He/She/It/We/They had passed the test.

Używaj go gdy:

• opisujesz coś, co wydarzyło się przed innym wydarzeniem w przeszłości
• chcesz wyraźnie pokazać kolejność wydarzeń

Główne różnice między Present Perfect, Present Perfect Continuous i Past Simple:

• Present Perfect: łączy przeszłość z teraźniejszością, często z określeniami just, already, yet
• Present Perfect Continuous: podkreśla trwanie czynności aż do teraz
• Past Simple: opisuje zakończone wydarzenia z przeszłości bez związku z teraźniejszością

Future Continuous to czas, który opisuje czynności, które będą trwały w określonym momencie w przyszłości. Tworzysz go używając will be + czasownik z końcówką -ing.

I/He/She/It/We/You/They will be playing football at 13:30.

Używaj go gdy:

• opisujesz czynności, które będą trwały w określonym momencie przyszłości
• chcesz o coś uprzejmie zapytać

💡 Future Continuous doskonale nadaje się do formułowania uprzejmych pytań, np. "Will you be using the car tomorrow?"

Konstrukcje gramatyczne

Used to + bezokolicznik stosujemy, gdy mówimy o przeszłych przyzwyczajeniach lub sytuacjach, które uległy zmianie:

I used to play tennis when I was younger. (Kiedyś grałem w tenisa, ale teraz już nie.)

Be going to używamy gdy:

• mamy konkretne plany na przyszłość
• coś przewidujemy na podstawie tego, co widzimy

I am going to study tonight. (Mam zamiar uczyć się dziś wieczorem.)
The sky is dark. It's going to rain. (Niebo jest ciemne. Będzie padać.)

Have something done to konstrukcja oznaczająca, że ktoś wykonuje dla nas daną czynność:

I had my hair cut yesterday. (Wczoraj ostrzygli mi włosy - ktoś to zrobił dla mnie.)

Porównania z przymiotnikami i przysłówkami tworzymy na różne sposoby:

• Porównanie dwóch elementów: stopień wyższy + than (taller than)
• Porównanie równości: (not) as + przymiotnik + as (as tall as)
• Im... tym...: the + stopień wyższy..., the + stopień wyższy... (The sooner, the better)
• Najwyższy stopień porównania: the + stopień najwyższy (the tallest)

💡 W języku angielskim istnieje wiele wyjątków przy tworzeniu stopni porównania. Pamiętaj o nieregularnych formach jak good - better - the best czy bad - worse - the worst.

Tryby warunkowe i zdania przydawkowe

Zerowy tryb warunkowy $if + Present Simple, Present Simple$ używamy gdy mówimy o ogólnych prawdach i faktach:

If you heat water to 100°C, it boils.

Pierwszy tryb warunkowy $if + Present Simple, will + bezokolicznik$ stosujemy mówiąc o tym, co prawdopodobnie wydarzy się w przyszłości:

If it rains tomorrow, I will stay at home.

Drugi tryb warunkowy $if + Past Simple, would + bezokolicznik$ używamy dla mało prawdopodobnych lub hipotetycznych sytuacji:

If I won the lottery, I would travel around the world.

Zdania przydawkowe definiujące podają niezbędne informacje o rzeczy lub osobie. Używamy w nich zaimków who/that (osoby) lub which/that (rzeczy):

The book that/which is on the table is mine.
The person who/that called me was my brother.

Zdania przydawkowe niedefiniujące dostarczają dodatkowe, niekonieczne informacje i są oddzielone przecinkami:

My car, which is quite old, still runs well.

💡 W zdaniach przydawkowych niedefiniujących nigdy nie używamy zaimka that, tylko who (dla osób) lub which (dla rzeczy).

Konstrukcje z there i it:

• there + be - używamy gdy mówimy, że coś gdzieś istnieje
• it - używamy w zdaniach bezosobowych

Pytania i strona bierna

Pytania pośrednie są bardziej uprzejme niż pytania bezpośrednie. W pytaniach pośrednich stosujemy szyk zdania twierdzącego:

Direct: Where is the station?
Indirect: Could you tell me where the station is?

Często używamy zwrotów wprowadzających jak: Could you tell me...?, Do you know...?, I wonder...

Pytania rozłączne (question tags) to krótkie pytania na końcu zdania:

You are Polish, aren't you?
She doesn't like coffee, does she?

Zasada: zdanie twierdzące → tag przeczący; zdanie przeczące → tag twierdzący.

Strona bierna kładzie nacisk na czynność, a nie na wykonawcę. Tworzymy ją przy pomocy czasownika be + imiesłów bierny:

Stronę bierną stosujemy gdy:

• nie wiemy, kto wykonuje czynność
• wykonawca nie jest istotny
• w języku oficjalnym (It is believed that...)

💡 Jeśli chcesz dodać wykonawcę czynności w stronie biernej, używasz przyimka by: The letter was written by John.

Mowa zależna i przedimki

Mowę zależną stosujemy, gdy przekazujemy czyjąś wypowiedź. Wymaga ona zmiany czasów, zaimków i określeń czasu/miejsca:

Przykład:

Direct: "I am going to the cinema." (Tom)
Reported: Tom said that he was going to the cinema.

Pytania w mowie zależnej zmieniają szyk na twierdzący:

Direct: "Where is the book?" (She asked)
Reported: She asked where the book was.

Przedimek a/an używamy gdy:

• mówimy o czymś pierwszy raz
• określamy, kim/czym jest dana osoba/rzecz
• w niektórych wyrażeniach (a hundred, a few)

Przedimek the stosujemy gdy:

• mówimy o czymś ponownie (znane z kontekstu)
• o rzeczy/osobie jedynej w swoim rodzaju
• przed nazwami rzek, mórz, oceanów
• przed liczebnikami porządkowymi

💡 Brak przedimka występuje przed imionami, nazwami większości państw, miast, języków, przed rzeczownikami abstrakcyjnymi w znaczeniu ogólnym, oraz przed rzeczownikami w liczbie mnogiej w znaczeniu ogólnym.

Przyimki i zaimki

Przyimki miejsca określają położenie:

• in: w (zamkniętej przestrzeni) - in the box, in Poland
• at: przy, na (konkretny punkt) - at school, at the bus stop
• on: na (powierzchni) - on the table, on the wall

Przyimki czasu określają moment:

• in: w (dłuższy okres) - in 2020, in winter, in the morning
• at: o (punkt w czasie) - at 5 o'clock, at midnight
• on: w (dni, daty) - on Monday, on 6th May

Zaimki nieokreślone dzielą się na kilka kategorii:

• dla osób: someone/somebody, anyone/anybody, no one/nobody
• dla rzeczy: something, anything, nothing
• dla miejsc: somewhere, anywhere, nowhere

Pamiętaj o zasadach:

• some- używamy w zdaniach twierdzących
• any- w pytaniach i przeczeniach
• no- w zdaniach przeczących (z czasownikiem w formie twierdzącej)

Zaimki zwrotne (myself, yourself, himself itd.) używamy gdy podmiot i dopełnienie odnoszą się do tej samej osoby.

Rzeczowniki policzalne i niepoliczalne:

• Policzalne: mogą być w liczbie pojedynczej i mnogiej (a book, books)
• Niepoliczalne: tylko w liczbie pojedynczej (water, money, advice)

💡 Niektóre rzeczowniki jak paper, glass czy time mogą być zarówno policzalne jak i niepoliczalne, ale ich znaczenie wtedy się zmienia.

Wyrażenia ilościowe i spójniki

Do określania ilości używamy różnych wyrażeń:

• przed rzeczownikami policzalnymi: many, a lot of, a few, few
• przed niepoliczalnymi: much, a lot of, a little, little

Whole i all:

• whole - przed rzeczownikiem w liczbie pojedynczej (the whole day)
• all - przed rzeczownikami niepoliczalnymi (all the money)

So i such:

• so + przymiotnik (so beautiful)
• such + $a/an$ + przymiotnik + rzeczownik (such a beautiful day)

Both, either i neither używamy mówiąc o dwóch osobach lub rzeczach:

• both - obydwa/obydwie (liczba mnoga)
• either - jeden lub drugi (liczba pojedyncza)
• neither - żaden z dwóch (liczba pojedyncza)

Every i each:

• every - każdy z grupy
• each - każdy z osobna (może być zaimkiem)

Another i other:

• another - jeszcze jeden, jakiś inny
• the other - ten drugi (gdy mamy dwa)
• other - inne (ogólnie)
• the others - te inne, pozostałe

Say i tell:

• say - mówić coś (bez dopełnienia po say)
• tell - mówić komuś (zawsze z dopełnieniem)

💡 Spójniki są niezwykle ważne dla budowania złożonych zdań. Najważniejsze z nich to: and (i), but (ale), although/though (chociaż), or (lub), so (więc). Używaj ich, aby łączyć zdania i tworzyć bardziej złożone wypowiedzi.