Sarmatyzm i poezja dworska
Sarmatyzm to nurt kultury szlacheckiej, opierający się na micie o pochodzeniu szlachty polskiej od starożytnego plemienia Sarmatów. Polak-Sarmata to szlachcic z XVII wieku postrzegający siebie jako członka wyjątkowej grupy społecznej.
Typowy Sarmata był patriotą, ale też megalomanem (przesadnie przekonanym o własnej wartości), często religijnym na pokaz, walecznym, ale także ksenofobem (niechętnym wobec obcych) i nierzadko awanturnikiem. Rozwinął własną, specyficzną kulturę.
Ważnym gatunkiem literackim tej epoki były pamiętniki pisane w pierwszej osobie, cechujące się archaizmami, inwersją, zdaniami wielokrotnie złożonymi i makaronizmami (wtrąceniami z języków obcych). Z kolei w poezji dworskiej wyróżniał się Jan Andrzej Morsztyn (1621-1693), poeta i minister finansów na dworze królewskim.
Zapamiętaj: Poezja Morsztyna charakteryzowała się dworskością, konceptami, częstym sięganiem po formę sonetu i tematykę miłosną (erotyki). Poruszał także tematy śmierci i vanitas, a jego ulubioną figurą stylistyczną była antyteza - zestawienie przeciwstawnych elementów, co widać w utworze "Do trupa".