Kluczowe pojęcia baroku
Vanitas (marność) i memento mori (pamiętaj o śmierci) to dwa pojęcia, które doskonale oddają barokowe przekonanie o ulotności życia i kruchości dóbr materialnych. Artyści często przypominali, że wszystko, co ziemskie, przemija.
Kontreformacja była ruchem zmierzającym do odnowy Kościoła i przywrócenia dominacji chrześcijaństwa. Z kolei sarmatyzm to ideologia polskiej szlachty, oparta na przekonaniu o jej pochodzeniu od starożytnego plemienia Sarmatów. Sarmatyzm charakteryzował się ksenofobią, megalomanią, skłonnością do awanturnictwa i religijnością.
Typowy Sarmata był konserwatystą przywiązanym do tradycji, niechętnym wobec zmian, ale jednocześnie gorącym patriotą ceniącym wolność szlachecką. Często prowadził życie pełne przepychu i teatralności.
💡 Sarmatyzm nie zniknął całkowicie z naszej kultury! Wiele cech sarmackich, jak zamiłowanie do tradycji czy specyficzne poczucie humoru, przetrwało w polskiej mentalności do dziś.
Barok wprowadził też pojęcie teatralizacji życia - nadawanie codziennym czynnościom teatralnej oprawy, oraz mistycyzm - wiarę w możliwość bezpośredniego kontaktu człowieka z bóstwem.