Przesłanie i symbolika
Mickiewicz pokazuje naród w niewoli, ale nie pozbawiony nadziei. Polska jest przedstawiona jako "Chrystus narodów" - cierpi za grzechy całej Europy, ale jej ofiara przyniesie odkupienie.
Konrad reprezentuje romantycznego indywidualistę, który chce walczyć z Bogiem o prawo do szczęścia narodu. Jego klęska pokazuje, że pycha prowadzi donikąd - tylko pokorna wiara (Ewa, ksiądz Piotr) daje nadzieję.
Kontrasty są wszędzie: więzienie vs. salon, patrioci vs. kolaboranci, wiara vs. pycha, cierpienie vs. obojętność. Mickiewicz nie idealizuje - pokazuje całe spektrum postaw Polaków.
Drama kończy się przepowiednią wolności i nadzieją na przyjście "wskrzesiciela narodów". To typowo mesjanistyczne przesłanie - Polska odzyska niepodległość przez ofiarę i cierpienie.
💡 Wniosek: "Dziady" to nie tylko drama historyczny, ale wizja duchowej drogi narodu ku wolności.