"Evviva l'arte!" - manifest młodopolskich artystów
Tetmajer stworzył prawdziwy manifest artystyczny, który zaczyna i kończy się okrzykiem "evviva l'arte" (niech żyje sztuka!). Cały tekst opiera się na mocnym przeciwstawieniu dwóch światów - artystów i filistrów.
Filistrzy to dla Tetmajera "nędzny naród" skupiony tylko na pieniądzach i rzeczach materialnych. Nie potrafią docenić prawdziwej sztuki, mają kiepski gust i żyją tylko sprawami przyziemnymi. To bezosobowy tłum, który nie rozumie wyjątkowości twórców.
Z kolei artyści to prawdziwi królowie ducha, choć żyją w nędzy na marginesie społeczeństwa. Tetmajer opisuje ich jako "natchnionych przez Boga", z "ogniem w piersiach" - to metafory pokazujące ich duchową siłę. Porównuje ich do "królów bez ziemi" i jesiennych liści, co podkreśla ich tragiczną sytuację.
Pamiętaj: Antynomiczność to kluczowa cecha młodopolskich artystów - z jednej strony duma z talentu, z drugiej rozpacz z powodu biedy i braku zrozumienia.
Największą wartością dla artystów jest sztuka, której całkowicie się podporządkowują. Mimo trudności są odważni i zdeterminowani w tworzeniu. Nie sprzedadzą swojego talentu, by zadowolić gusta zwykłej publiczności - pozostają wierni swojej wizji artystycznej.