Najważniejsze symbole i problemy
"Gęba" to narzucanie komuś fałszywej maski społecznej, a "pupa" oznacza wpędzanie w dzieciństwo i podporządkowanie. "Łydka" symbolizuje młodość i cielesność, często w kontekście erotycznym.
Szkoła jako więzienie - instytucja utrzymująca młodzież w niedojrzałości. Nauczyciele są oderwani od rzeczywistości, a uczniowie żyją w strachu przed represjami. Skostniała edukacja narzuca schematy myślenia zamiast rozwijać kreatywność.
Fałszywa nowoczesność Młodziaków pokazuje hipokryzję mieszczaństwa. Udają tolerancyjnych i postępowych, ale gdy syn przynosi do domu but (symbol prostoty), ich maska opada.
Historia kończy się ucieczką Józia z Miętusem na wieś, gdzie spotykają parobka Walusia. Miętus prowokuje go do bójki, bo chce "sprostaczeć" - zbliżyć się do prostego ludu. To prowadzi do chaosu i kolejnej ucieczki.
Kluczowe przesłanie: Gombrowicz pokazuje, że człowiek ciągle odgrywa narzucone role, co ogranicza jego autentyczność. Niedojrzałość daje wolność, ale społeczeństwo wymusza dojrzałość prowadzącą do konfliktu.