Imiesłowy - niezwykłe formy czasownika
Imiesłów to nieosobowa forma czasownika, która występuje w dwóch głównych typach: imiesłowy przymiotnikowe i imiesłowy przysłówkowe. Każdy z nich ma swoje charakterystyczne cechy i zastosowania.
Imiesłowy przymiotnikowe zachowują się jak przymiotniki - odmieniają się przez przypadki, liczby i rodzaje. Dzielą się na dwa rodzaje:
- czynne: z końcówkami -ący, -ąca, -ące (np. śpiewający chłopiec, grająca dziewczyna)
- bierne: z końcówkami -ny, -ony, -ty i ich formami rodzajowymi (np. malowany obraz, uśmiechnięte dziecko)
Imiesłowy przysłówkowe są nieodmienne jak przysłówki i odpowiadają na pytania: jak? kiedy? Mamy tu dwa rodzaje:
- współczesne: z końcówką -ąc (np. Idąc przez park, patrzę na niebo) - pokazują czynność, która dzieje się jednocześnie z inną
- uprzednie: z końcówką -wszy, -łszy (np. Przeszedłszy przez park, wsiadłam do tramwaju) - oznaczają czynność, która już się zakończyła
Uwaga! Pisownia z "nie" różni się w zależności od rodzaju imiesłowu: imiesłowy przymiotnikowe piszemy łącznie (niepytany), a imiesłowy przysłówkowe rozdzielnie (nie idąc)!
Imiesłowy przysłówkowe mogą tworzyć imiesłowowe równoważniki zdania - to konstrukcje, które są częścią zdania złożonego, np. "Wyszedł ze sklepu, nie zapłaciwszy za zakupy".