Bohaterowie i ich świat
Więźniowie tworzą bohater zbiorowy, który można podzielić na dwie główne grupy. Pierwszą stanowią ludzie całkowicie wyniszczeni fizycznie i psychicznie - zredukowani do podstawowych instynktów przetrwania. Drugą grupę tworzą ci, którzy mimo wszystko starają się zachować godność i człowieczeństwo.
Wśród konkretnych postaci znajdziemy Dimkę (pop, który odrabał sobie stopę), inżyniera Polenko, Kostylewa (popełnił samobójstwo) czy Tanię - śpiewaczkę operową. Każda z tych postaci reprezentuje inną strategię przetrwania w nieludzkich warunkach.
Realia łagru to świat trzech kotłów (selekcja słabszych), dominacji przestępców nad więźniami politycznymi, ciągłego głodu i śmierci traktowanej jako coś normalnego. Więźniowie tracą rachubę czasu, a ich życie podporządkowane jest wyłącznie walce o przeżycie.
Ważne: Herling-Grudziński pokazuje, że nawet w najgorszych warunkach część ludzi potrafiła zachować podstawowe wartości moralne.