Kierunki literackie i najważniejsi twórcy
Naturalizm i realizm to główne kierunki literackie epoki. Naturalizm dążył do maksymalnego zbliżenia fikcji do rzeczywistości, bez ograniczeń moralnych czy estetycznych, normalizując nawet brzydotę. Realizm, choć zgodny z wartościami pozytywistycznymi, pomijał tematy brutalne i zachowywał tendencję moralizującą.
Najważniejsi poeci epoki to Adam Asnyk (autor "Do młodych", "Daremne żale") oraz Maria Konopnicka ("Rota", "Contra spem spero"). Wśród prozaików wyróżniali się: Henryk Sienkiewicz ("Potop", "Listy z podróży do Ameryki"), Eliza Orzeszkowa ("Nad Niemnem", "Gloria Victis") i Bolesław Prus ("Lalka", "Kroniki tygodniowe").
Filozofia pozytywistyczna stanowiła reakcję na romantyczny idealizm. Auguste Comte, jej twórca, wyróżnił trzy stadia rozwoju ludzkości: religijne (starożytność, średniowiecze), ideowe (od renesansu do romantyzmu) oraz naukowe (od pozytywizmu). Filozofowie tej epoki odwoływali się przede wszystkim do nauk przyrodniczych.
🔍 W literaturze pozytywistycznej bohaterami często stawali się zwykli ludzie, a utwory poruszały ważne problemy społeczne, jak bieda, wykluczenie czy nierówności.