"Który skrzywdziłeś" - Czesław Miłosz
Wiersz Miłosza rozpoczyna się bezpośrednim zwrotem do anonimowego adresata - osoby posiadającej ogromną władzę, którą wykorzystuje w złych celach. Podmiot liryczny przedstawia siebie jako poetę, który odważnie wskazuje na krzywdy wyrządzone przez despotę. Zauważa, że nienawiść i terror stały się nieodłącznym elementem sprawowanych przez niego rządów.
Kluczowym aspektem utworu jest rola poety w społeczeństwie. Miłosz podkreśla, że poeci mają moralny obowiązek nawoływania do buntu wobec cierpienia i przeciwstawiania się despotyzmowi - nawet jeśli może to zagrozić ich własnemu życiu. Podmiot liryczny nie boi się konsekwencji swojego sprzeciwu, co stanowi przykład odwagi obywatelskiej.
Uniwersalny charakter utworu wynika z braku konkretnych imion czy cech charakterystycznych zarówno poety, jak i adresata wiersza. Dzięki temu wiersz można odczytywać jako ponadczasowe przesłanie o sprzeciwie wobec każdego systemu opresyjnego spersonifikowanego w postaci despoty. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że utwór był zakazany przez cenzurę w okresie PRL-u.
💡 Zakończenie wiersza ma charakter profetyczny - poeta kreśli turpistyczną wizję, w której sugeruje możliwość rewolucji i rozliczenia despoty przez prosty lud za wyrządzone krzywdy. Ta wizja wprowadza do utworu promyk nadziei na zmianę systemu i upadek tyrana.