lalka

Alternatywny zapis:

i dokładne opisy pozytywizmu ● Paryż, Zasławek, epoka Interpretacja tytułu Lalki: 1. Lalką jest Izabela Łęcka, Takie przekonanie uzasadnia wypowiedź prezesowej Zasławskiej, oceniającej współczesne sobie kobiety jako lalki: „Co mnie jednak dziwi najmocniej - prawiła - to okoliczność, że na podobnych lalkach nie poznają się mężczyźni". 2. Sam pisarz tłumaczył, że tytuł odnosi się do procesu wytoczonego o lalkę przez baronową Krzeszowską pani Stawskiej. Był to jeden z epizodycznych wątków powieści. Nawiązanie w tytule do tego epizodu wskazuje na kronikarski charakter powieści. Autor rejestruje wiele sytuacji Z realiów codziennego życia W Warszawie lat 70. XIX wieku). Plan wydarzeń: TOM I 1. Rozmowy kupców warszawskich o przeszłości Wokulskiego. 2. Plan dnia Rzeckiego. 3. Dzieciństwo starego subiekta. 4. Praca Rzeckiego w sklepie Minclów. 5. Powrót Wokulskiego. 6. Wiadomość o bankructwie Łęckiego. 7. Niechęć Izabeli Łęckiej do zamążpójścia. 8. Wykupienie weksli Łęckich przez Wokulskiego. 9. Pogarda Izabeli wobec kupca. 10. Spacer Wokulskiego po biednym Powiślu. 11. Pierwsze spotkania Izabeli w teatrze. 12. Szalona miłość powodem wyjazdu na wojnę. 13. Spotkanie z robotnikiem - Wysockim. 14. Kłótnie rodzinne Krzeszowskich. 15. Hojny datek Wokulskiego w Wielki Piątek. 16. Pomoc nierządnicy. 17. Wielkanocne śniadanie u hrabiny Karolowej. 18. Wspomnienia Rzeckiego o powstaniu na Węgrzech i tułaczce. 19. Wokulski w kręgach arystokratów. 20. Wspomnienia Rzeckiego o czasach powstania węgierskiego. 21. Uroczyste otwarcie sklepu. 22. Utworzenie spółki do handlu ze Wschodem. 23.Poznanie przez Wokulskiego Juliana Ochockiego. 24. List od pani Meliton. 25. Pomysł nabycia kamienicy Łęckich. 26. Zakup klaczy barona Krzeszowskiego. 27. Wygrana w wyścigach. 28. Pojedynek z baronem Krzeszowskim. 29. Rozmyślania Łęckiej nad osobą Wokulskiego. 30. Miłosne rozterki Stanisława 31. Obiad u Łęckich. 32. Spotkanie z ukochaną w Łazienkach. 33. Występy Rossiego w Warszawie. 34. Kupno kamienicy Łęckich. 35. Napomnienia Rzeckiego. 36. Pomoc zaoferowana Łęckim. 37. Powrót Kazimierza Starskiego. 38. Wyjazd Wokulskiego do Paryża. 39. Wspomnienia z młodości Wokulskiego. 40. Rzecki zarządcą dawnej kamienicy Łęckich. TOM II 1. Nawiązanie przez Wokulskiego współpracy z Suzinem. 2. Spacery Wokulskiego po Paryżu. 3. Poznanie profesora Geista. 4. Decyzja o powrocie do Warszawy. 5. Pobyt w Zasławiu. 6. Zbliżenie Wokulskiego do panny Łęckiej. 7. Zaprzyjaźnienie się Rzeckiego i Stawskiej. 8. Kupno kamienicy przez baronową Krzeszowską. 9. Proces o lalkę. 10. Sprzedaż sklepu Szlangbaumom przez Stanisława. 11. Próby swatania Wokulskiego z panią Stawską. 12. Granie na uczuciach Stacha przez pannę Łęcką. 13. Przyjaźń Stanisława i panny Stawskiej przyczyną plotek. 14. Wątpliwości Wokulskiego. 15. Oświadczyny Stanisława. 16. Rozrzutne życie Wokulskiego. 17. Rozmowa w pociągu. 18. Samobójcza próba Stanisława. 19. Zerwanie zaręczyn przez Stanisława. 20. Apatia kupca. 21. Testament Wokulskiego 22. Śmierć Rzeckiego. 23. Plany wstąpienia do klasztoru Łęckiej. Narracja w Lalce: Narracja prowadzona w pierwszej i trzeciej osobie pierwszoosobowa - pokrywająca się z czasem opisywanej akcji, - ,,Pamiętnik starego subiekta" -emocjonalność, uczuciowość opisów, subiektywne sądy i myśli na temat głównego bohatera trzecioosobowa we wszystkich innych rozdziałach, - wszechwiedza na temat opisywanej sytuacji i osób, - dominująca, pojawiająca się - obiektywne spojrzenie na bohaterów, - przejrzystość opisów, - dokładne opisy ulic Warszawy, - narrator nie jest uczestnikiem zdarzeń, ale znajduje się wewnątrz opisywanego świata, Stanisław Wokulski: ● jako młody chłopiec mimo szlachecki korzeni trafił do sklepu i restauracji Hopfera na stanowisko subiekta, jego ojciec stracił majątek odziedziczony po dziadku Stanisława, wszystkie zarobione pieniądze musiał oddawać ojcu, przy pomocy studentów-subiektów i Ignacego Rzeckiego udało mu się pomyślnie zdać egzaminy końcowe w Szkole Przygotowawczej oraz dostał się na wyższy stopień edukacji do Szkoły Głównej, po dwóch latach nauki zaangażował się w działalność spiskową i organizację demonstracji religijno-patriotycznych, przerwał studia i wziął udział w walkach partyzanckich (powstanie styczniowe) wskutek czego został zesłany do Irkucka, w czasie pobytu w Rosji odnalazł spokój, i mógł skoncentrować się na pracy naukowej, ● w 1870 powraca do Warszawy, ma nadzieję na dalszy rozwój, ale przeżywa zawód: „Potem w wielkich konturach przyszła mu na myśl jego własna historia. Kiedy dzieckiem będąc łaknął wiedzy - oddano go do sklepu z restauracją. Kiedy zabijał się nocną pracą, będąc subiektem - wszyscy szydzili z niego, zacząwszy od kuchcików, skończywszy na upijającej się w sklepie inteligencji.Kiedy nareszcie dostał się na uniwersytet - prześladowano go. Odetchnął dopiero na Syberii, gdzie został zesłany za udział w powstaniu styczniowym. Tam mógł pracować, tam zdobył uznanie i przyjaźń Czerskich, Czekanowskich, Dybowskich. Wrócił do kraju prawie uczonym, lecz gdy w tym kierunku szukał zajęcia, zakrzyczano go i odesłano do handlu..." To taki piękny kawałek chleba w tak ciężkich czasach" ● zatrudnia się u Jana Mincla, Właściciel sklepu (Mincel) umiera, a Wokulski żeni się z wdową po Janie Małgorzatą Minclową, ok 1875 roku jego żona umiera, a on zostaje właścicielem sklepu i dosyć pokaźnego majątku, • Żył bez sprecyzowanego celu, pogrążając się w apatii i melancholii. Taki stan trwał do momentu ujrzenia w teatrze panny Izabeli Łęckiej. Aby pokonać przepaść dzielącą go od arystokratki, postanowił zdobyć duży majątek. Pojechał więc na wojnę do Bułgarii, na której, dzięki zajmowaniu się wojskowymi dostawami, powiększył swój fundusz dziesięciokrotnie. ● ● ● ● Powraca do Warszawy z ogromną sumą pieniędzy, dzięki takiej kwocie nie tylko zamknął usta ludziom wątpiącym w jego zdolności, lecz mógł także znacznie zbliżyć się do arystokracji, na czym zależało mu ze względu na Łęcką. ● Najpierw postanowił utworzyć z jej ojcem spółkę do handlu ze Wschodem, później wykupił srebra Łęckich. Gdy panna pragnie uznania dla włoskiego artysty Wokulski organizuje klakierów, kwiaty, prezenty. Sam się dziwi swojej miłosnej głupocie. Kilkakrotnie przeżywa zwątpienia (np. po koncercie, gdy ujrzał zachwyt panny Izabeli napuszonym skrzypkiem). • Spacer po Powiślu ponownie uświadomił Wokulskiemu, że W Warszawie żyje wielu biednych ludzi, którym trzeba pomóc. Spotkanemu tam Wysockiemu główny bohater zaproponował pracę. Niemożność zdobycia chłodnego serca panny Łęckiej spowodowała, że Wokulski postanowił wyjechać do Paryża, gdzie miał prowadzić interesy z Suzinem. W stolicy Francji Wokulski poznał profesora Geista - wybitnego naukowca, który nie cieszył się sympatią badaczy skupionych na uniwersytetach ze względu na przełomowe badania, jakie prowadził. Stanisław zastanawia się, czy nie poświęcić swojego życia pracy naukowej. ● Wokulski otrzymał list od Zasławskiej. Pisała, by powrócił do ojczyzny i prędko spotkał się z Łęcką. ● W Zasławku główny bohater spędził wiele czasu z Izabelą. Oczywiście w oczach panny Izabeli Wokulski był pariasem o czerwonych rękach. Jakikolwiek związek z człowiekiem tak niskiego stanu nie byłby możliwy, lecz stopniowo, w związku z fatalnym stanem finansowym Łęckich, stawał się realny. Kiedy panna Izabela zdecydowała się powiedzieć tak", wymyśliła sobie mit „kobiety poświęcającej swoje życie i szczęście dla dobra rodu". ● Gdy Łęcka przyjmuje oświadczyny Wokulski staje się szczęśliwym człowiekiem, ● Podczas podróży do Krakowa bohater widział flirt Łęckiej i Starskiego. Rozmawiali po angielsku myśląc, że mężczyzna ich nie zrozumie. On jednak, potrafił już posługiwać się tym językiem. ● Wokulski usłyszał najpierw parę niemiłych słów na swój temat, potem zaś wyszło na jaw, że pannę ze Starskim łączą stosunki zgoła „nadprzyjacielskie"... Na domiar złego wcześniej wśród miłosnych igraszek zgubili cenny dar Wokulskiego - metal lżejszy od powietrza. Zrozpaczony Wokulski podjął próbę samobójczą, kładąc się na torach W Skierniewicach. Został jednak uratowany przez Wysockiego, któremu wyświadczył niegdyś wielką przysługę ● Powraca do Warszawy i wycofuje się z interesów. Sklep został przejęty przez Szlangbauma, a Wokulski wystarał się u niego, by zostawił on wszystkich starych pracowników, Wyjeżdża do Moskwy. Najpierw plotkowano, że opuścił on ojczyznę na zawsze, później jednak zaczęły pojawiać się informacje o tym, iż widziano go w Zasławku. ● Stanisław Wokulski romantyk czy pozytywista? Cechy romantyka: ● patriota bohater już w młodości stawia sobie dobro ojczyzny na pierwszym miejscu, porzuca naukę w Szkole Głównej, by czynnie brać udział w konspiracji, przyłącza się do powstania styczniowego, za co zostaje zesłany na Syberię (w okolice Irkucka); ● wybitna jednostka - wyróżnia się wśród innych, ● wewnętrzne rozdarcie -Wokulski z jednej strony podąża za głosem serca, robi wszystko, by jego uczucie do Izabeli było spełnione, z drugiej potrafi osiągać sukces finansowy, skomplikowana natura Stanisław nie jest postacią, która myśli jednotorowo, ma bogate wnętrze, targają nim uczucia i wątpliwości, często ulega sile swej natury, ma bogate wnętrze, zastanawia się nad swoimi wyborami i sensem życia; ● idealizacja uczuć - w jego oczach Izabela Łęcka jest ideałem kobiety, jest zaślepiony miłością, ponadprzeciętna wrażliwość targają nim emocje i uczucia, jest wrażliwy na krzywdę innych, wyobcowanie i samotność mimo licznych przyjaźni ciągle jest sam, nikt nie potrafi zrozumieć jakimi pobudkami kieruje się w życiu, ● idealizm wierzy w to, co niemożliwe do spełnienia, miłość i odkrycia naukowe • Główny bohater sporządził testament. Najwięcej (140 000 rubli) zapisał Ochockiemu kuzynowi Łęckiej i człowiekowi zainteresowanemu nauką, 25000 dostało się Rzeckiemu, a 20000 Stawskiej. Wokulski nie zapomniał także o innych osobach, zapisując im mniejsze kwoty. Do Warszawy dotarła wiadomość O wysadzeniu ruin zamku w Zasławiu. Wszyscy podejrzewali, że Wokulski popełnił samobójstwo. Jednak zakończenie „Lalki" nie rozstrzyga tej kwestii jednoznacznie być może rzeczywiście zginął pod gruzami, ale bardzo prawdopodobny był także jego wyjazd do Paryża, by pracować z Geistem (bohater wcześniej kupił narzędzia niezbędne do badań chemicznych) lub na Wschód, aby dalej móc prowadzić interesy. ● nieszczęśliwy kochanek - głównie z powodu przynależności do cechu kupców jest odrzucany przez Izabelę, jako kandydat na jej męża, panna Łęcka, mimo że jest w trudnej sytuacji materialnej, z pogardą patrzy na człowieka, który według niej należy do niższej klasy społecznej, Wokulski stara się zjednać sobie arystokratów, ale to nie przynosi rezultatu, Izabela kokietuje go, nie darząc jednak prawdziwym uczuciem; ● samobójstwo nieudana próba samobójcza bohatera, Cechy pozytywistų: ● przedsiębiorczość urodzony biznesmen, wszystko czego się podejmuje kończy się sukcesem, polepsza obroty W sklepie prowadzonym po Minclach oraz prowadzi skuteczne interesy Z Suzinem, Jest także wybrany na jednego z głównych liderów spółki powstałej do handlu ze Wschodem. Bohater to świetny menadżer potrafiący zarządzać kapitałem i ludźmi. Pieniądze nie są dla niego celem, a środkiem do osiągania ich; filantrop - Stanisław ma szczodre serce i wielki gest potrafi dzielić się swoimi zarobkami, wspomagając najbiedniejszych (Wysocki) ● zwolennik emancypacji kobiet Wokulski wspiera Helenę Stawską, gdy ta otwiera swój własny biznes w Częstochowie, pomaga również Mariannie porzucić dawne życie; zwolennik asymilacji Żydów bohater współpracuje z Żydami, zatrudnia ich i powierza im ważne zadania, nie ma uprzedzeń narodowych, swój sklep sprzedaje Szlangbaumom; ● ● miłośnik nauki i wynalazków Wokulski od młodzieńczych czasów pragnie poszerzać swoją wiedzę, interesuje się nowinkami naukowymi. Nawiązuje współpracę z profesorem Geistem. Fascynacja techniką i odkryciami łączy go z idealistą Julianem Ochockim; otwartość na świat - Wokulski interesuje się polityką i zmianami zachodzącymi W społeczeństwach. Podczas pobytu w Paryżu z uwagą przygląda się życiom mieszkańców, porównując ich do obywateli swojego kraju; zrozumienie dla postawy pracy organicznej i pracy u podstaw; ● zwolennik postępu Stanisław zdaje sobie sprawę, że warstwa arystokracji jest nieudolna. Postęp możliwy jest dzięki takim osobom, jak on, przedsiębiorczym, niebojącym się ryzyka i kreatywnym. Działalność filantropijna Wokulskiego: wzbogaca się na wojnie rosyjsko-tureckiej, zgromadził wielki majątek realizacja ideałów pracy organicznej: * otworzył nowy sklep, * założył spółkę do handlu ze Wschodem, *prowadził interesy z Rosjaninem Suzinem, pracy u podstaw: udzielał się charytatywnie, * pomógł między innymi prostytutce Mariannie, furmanowi Wysockiemu oraz kamieniarzowi Węgiełkowi; Na ręce baronowej ofiarowuje wsparcie dla ochronki dla sierot. Pomaga w urządzeniu miejsca zbiórki datków podczas świąt wielkanocnych. Kupuje,,fontannę, ptaszki i dywany do ubrania grobu Pańskiego". Pomaga podnieść się z nędzy furmanowi Wysockiemu. Zatrudnia go przy dostawach do swego sklepu. Załatwia pracę jego bratu dróżnikowi. Tragizm Stanisława Wokulskiego: ● rozdarty między ideałami romantyka i pozytywisty, Stach wierzy w nieskazitelne uczucie do kobiety. Chce dla niego poświęcić wszystko, nawet życie. Z drugiej liczą się dla niego kariera, pomaganie innym. Fascynuje go nauka, odkrycia, wynalazki W młodości Wokulski doznaje wielu upokorzeń. Jest wyśmiewany za swój pociąg do nauki i zajmowanie się czytaniem książek. Jego własny ojciec zabiera mu zarobione pieniądze Nieszczęśliwie kończy się jego udział W powstaniu styczniowym. Zostaje zesłany na Syberię do pracy, podczas której odmraża sobie dłonie. Po powrocie do kraju nie potrafi znaleźć sobie miejsca. Naukowcy uważają go za prostego kupca, a kupcy kpią z jego naukowych aspiracji. By wyrwać się z nędzy żeni się ze starą Minclową. Nie kocha kobiety. Mężczyzna podporządkowuje się szaleńczej miłości. Samotny i rozdarty czuje się na wojnie. Wyjechał, aby zarobić pieniądze, Chciał przekonać dla siebie arystokrację. Tęsknił za krajem i Izabelą. ● zawsze jest sam. Nikt nie jest w stanie zrozumieć popędów jego duszy. Nikt nie rozumie wyjątkowego uczucia jakim darzy Izabelę Łęcką. Związek z nią to z jednej strony przekleństwo. Kobieta świadomie go kokietuje i wykorzystuje jego miłość, bawi się nim. Z drugiej bohater często powtarza, że gdyby nie ona nie wzbogaciłby się. ● Nie wie, jaką drogę życiową obrać. Nie wie czy zadbać o własne szczęście. Myśli również, czy poświęcić się dla dobra innych,Inną drogą jest kariera naukowa. Rezygnuje z niej, pragnąc budować szczęście z Izabelą. Wstawia się za kobietą upadłą Marianną u magdalenek. Kobieta przestaje być prostytutką. ● Wokulski pomaga także zdolnemu Węgiełkowi. Gdy dowiaduje się, że stracił warsztat w pożarze zabiera go do Warszawy. Pomaga otworzyć zakład. Dba o dalsze losy i sytuację materialną osób, którym pomógł, na przykład organizuje ślub Marianny i Węgiełka. Wspiera także Helenę Stawską. Najpierw zatrudnia ją w sklepie, a później pomaga założyć jej sklep w Częstochowie. Ignacy Rzecki: stary kawaler o dość dziwnym usposobieniu „Z domu pan Ignacy wychodził rzadko i na krótko i zwykle kręcił się po ulicach, na których mieszkali jego koledzy albo oficjaliści sklepu.. Pan Ignacy coraz bardziej zniechęcał się do spacerów. Wolał przy święcie kłaść się na łóżku i całymi godzinami patrzeć w swoje zakratowane okno", ,,Przez kilka lat kochałem się jak półgłówek, a tymczasem moja Heloiza romansowała Z innymi. Boże mój!... ile mnie kosztowała każda wymiana spojrzeń, które chwytałem w przelocie.." ● Pochodził Z miejskiego proletariatu, prawdopodobnie z tego powodu żył w myśl zasad sprawiedliwości i równości społecznej. poprzednie ● Reprezentował romantyczne pokolenie, wierzył w gwiazdę Bonapartych, w kulcie których został wychowany. Idee te zawiodły go na węgierską równinę, na której walczył w 1848 roku. ● Praca stanowiła ważny element w jego życiu, dlatego,gdy sklep objął Szlangbaum i wprowadził swoje zasady-stracił wszystkie siły. Do pogorszenia stanu jego zdrowia i samopoczucia przyczynił się fakt, iż nie udało mu się wyswatać Heleny Stawskiej z Wokulskim. Po śmierci ojca zaczął uczyć się w sklepie ze Chodził starym Minclem. tam w niedzielę popołudniami i omawiał z właścicielem po kolei każdą z szufladek, w których znajdował się towar, na przykład cynamon. Stary Mincel uczył go pochodzenia i zastosowania towarów, ile należy go zważyć za odpowiednią cenę, podawał zadania rachunkowe, kazał sumować księgi lub pisać listy w interesach sklepu. Uczciwości i szacunku do cudzej własności Rzecki nauczył się, kiedy znalazłszy rodzynkę, zjadł ją i został za to zganiony. Później, kiedy sam prowadził sklep, co tydzień rozliczał subiektów z tego, ile zaoszczędzili. ● ● Rzecki całe życie przekonany był, że tylko powrót potomków Napoleona może przynieść porządek na świecie. Był konserwatystą. ● Wierzył także w idee rewolucji i prawo narodów do własnej państwowości. Dlatego między innymi zdecydował się na udział w powstaniu Węgrów przeciw Austrii, ● Interesował się polityką. Był to główny temat jego rozmów. Swoje przemyślenia o aktualnej polityce zapisywał w pamiętniku. Był przekonany, że nieprzewidywalne zachowanie Wokulskiego jest wynikiem jego udziału w przedsięwzięciach politycznych Rzecki dopiero pod koniec życia, po śmierci jednego z potomków Napoleona stracił wiarę w odrodzenie Europy, dzięki przywództwu Francji. • Augusta Katza Rzecki poznał podczas nauki w dla sklepie Jana Mincla. Katz pracował w dziale mydlarskim. Wspólnie z Ignacym zaciągnęli się do wojska w 1848 roku. Wstąpili do węgierskiej piechoty i byli razem na froncie Po walnej bitwie, przegranej wojsk węgierskich rzyjaciele wraz Z kilkoma kompanami ukrywali się. W październiku 1849 roku, na jednym z postojów Katz popełnił samobójstwo. Strzelił do siebie z pistoletu. Rzecki wspominał go całe życie, często rozmawiając w myślach z dawnym przyjacielem. po wyjeździe Wokulskiego do Paryża zajmował się domem Łęckich i jej lokatorami, ● ● Rzecki zobowiązał się pomóc Helenie Stawskiej w uzyskaniu wiadomości o losach jej męża, przyjaźnił się z Heleną i próbował wyswatać ją ze Stachem, pomagał jej w trudnych chwilach, Rzecki był człowiekiem, który nie lubił zmian. Przez dwadzieścia pięć lat mieszkał w pokoiku przy sklepie, w którym nigdy nic się nie zmieniło. Nie był zadowolony z nowego mieszkania, które sprawił mu Wokulski. • Ignacy miał psa - pudla Ira, który był ślepy na jedno oko. Był niedoskonały jak on sam. Rzecki był postrzegany jak dziwak i tak też się zachowywał potrafił nawet rżeć i parskać podczas brania prysznica. patrzono na niego z szacunkiem - nawet sama Izabela Łęcka szanowała go za uprzejmość, Całe jego życie kręciło się wokół pracy przebywał tam od otwarcia do zamknięcia, a w wolne dni obmyślał wygląd wystawy, Doktor Szuman stwierdza u niego zapalenie serca, chodzi o lasce, szybko się męczy, Ignacy dowiaduje się, że właściciel Szlangbaum nakazał go pilnować. Brak zaufania bardzo go oburza. W jego złym stanie zdrowia prowadzi najprawdopodobniej do zawału serca. Rzecki umiera w fotelu. Przed śmiercią wracają do niego wszystkie wspomnienia. Najpierw te najnowsze, a na koniec z czasów dzieciństwa. ● ● ● ● Izabela Łęcka: ● „Panna Izabela była niepospolicie piękną kobietą. Wszystko w niej było oryginalne i doskonałe. Wzrost więcej niż średni, bardzo kształtna figura, bujne włosy blond z odcieniem popielatym, nosek prosty, usta trochę odchylone, zęby perłowe, ręce i stopy modelowe. Szczególne wrażenie robiły jej oczy, niekiedy ciemne i rozmarzone, niekiedy pełne iskier wesołości, czasem jasnoniebieskie i zimne jak lód. dama wywodziła się z bogatej szlachty, jednak spory majątek jakiego dorobił się jej dziadek został roztrwoniony przez ojca Izabeli, pozornie dobrze wykształcona, znająca się na kulturze, stylu, władająca kilkoma językami, ● tak naprawdę jej maniery są powierzchowne, jej zainteresowania kulturą i sztuką są płytkie, ślepe wpatrzenie w kiepskiego włoskiego aktora Rossiego, przedstawienie teatralne traktowała jako możliwość pokazania się w nowym stroju publicznie, obracała się w wysokich kręgach, ● żyła w przekonaniu o swojej wyższości, bardzo słabo orientowała się w zawiłościach życia codziennego, żyła pod kloszem, który chronił ją przed wszystkim co niemiłe, • pomagała w różnych akcjach charytatywnych tylko aby po wspaniałomyślność, to, biedniejszy świat napawa ją niechęcią, uważa, że praca to konieczność - ludzie muszą odkupić swoje grzechy, ona nigdy nie pracowała, w czasach wielkich kłopotów finansowych nie starała się zminimalizować wydatków, kwestię małżeństwa rozpatrywała głównie poprzez analizę majątków kandydatów oraz brzmienie ich nazwisk, uważała się za ideał każdego mężczyzny, który powinien spełniać każdą jej zachciankę, ● ● ● ● pokazać swoją na koniec powieści wstępuje do klasztoru, decyzję tą komentują doktor Szuman oraz Ochocki: - Cóż to, czy ma zamiar nawet Pana Boga kokietować, czy tylko chce po wzruszeniach odpocząć, ażeby pewniejszym krokiem wyjść za mąż? - Daj jej pan spokój... to dziwna kobieta (...)". Ocena Izabeli Łęckiej. ● Można ją ocenić negatywnie jako pustą lalkę, ale także zobaczyć, że na jej postępowanie i charakter wpływ miało wychowanie w świecie arystokracji, Izabela od najmłodszych lat wychowywana była w puchu. Wszelkie czynności, które wymagały wysiłku wykonywali za nią innych. Czas mijał jej na podróżach. Świat znała sentymentalnych lektur, zaś ten widziany z okien powozów, wydawał się jej nierealny. Uważała, że luksus się jej należy, nie dbała, skąd biorą się pieniądze na zbytki. Świat salonów kochała panna Izabela na śmierć i życie. Żyła w świecie ułudy. Wierzyła, że ludzie którzy musieli pracować, zasłużyli sobie na to ciężkimi grzechami. Gardziła ludźmi. Odkąd ukończyła osiemnaście lat czuła wstręt do małżeństwa i lekką wzgardę dla mężczyzn. Gdy zaczął interesować się nią Wokulski, pogardza nim ze względu na niskie pochodzenie. Uważała, że mężczyzna osacza ją. Pogarszająca się sytuacja materialna zmusiła ją do decyzji o zamążpójściu. O jej rękę starali się marszałek i baron. Obu uważała za starych i nieatrakcyjnych. ● Panna Łęcka, widząc zaangażowanie Wokulskiego świadomie go kokietowała. Nie obiecywała mu nic pewnego. Mniej lub bardziej świadomie korzystała z jego pieniędzy. Nawet, gdy przyjęła oświadczyny Stanisława jej postawa się nie zmieniła. Wciąż flirtowała z licznymi mężczyznami. Nigdy nie przerwała romansu z Kazimierzem Starskim Delikatna i wyniosła Łęcka tak naprawdę była pozbawiona uczuć. Miała chłodny temperament. Skupiała się wyłącznie na sobie. Zajmowały ją błahostki. Znajdowała sobie wciąż nowych adoratorów. Brylowanie w świecie arystokracji i epatowanie swą urodą to jedyne co potrafiła. Perfidnie potrafiła to wykorzystać dla własnych korzyści. W osobie Wokulskiego znalazła wiernego poddanego, który na jedno jej skinienie dokonać mógł wszystkiego. ● ● ● Jak pokazują losy Łęckiej, życie w nierealnym świecie, bawienie się uczuciami innych może skończyć się tragicznie. Po latach spędzonych w luksusie i otoczeniu ludzi z wyższych sfer, panna Izabela zmuszona została wstąpić do klasztoru. To cena, jaką zapłaciła za puste życie salonowej lalki. Tomasz Łęcki: ● ● ● odziedziczył duży majątek po przodkach, jednak roztrwonił go na wystawne życie, Przed rokiem 1870 Łęcki bywał na licznych dworach: francuskim, wiedeńskim i włoskim. Przyjaźnił się z królem Wiktorem Emanuelem. ● W Warszawie obraca się w kręgach arystokracji, często grywa w karty. Ma wiele długów, głównie U Żydów. Z powodu złej sytuacji majątkowej rodzina odsunęła się od niego. Uważany był za ekscentryka. Jedynym jego majątkiem jest kamienica, którą zmuszony jest sprzedać. Tylko dzięki Wokulskiemu uzyskuje cenę, dzięki której może spłacić długi i zabezpieczyć posag córce. On również unika spotkań towarzyskich, zamykając się w mieszkaniu. Wierzy, że dzięki Wokulskiemu jest W stanie wpłynąć na arystokratów i pobudzić ich do działania. Nie ma zmysłu do interesów i nie potrafi zarabiać pieniędzy. Jest naiwny. Wierzy, że może pomnożyć swój kapitał, a za jego dochodami tak naprawdę stoi Stanisław, wypłacając mu olbrzymie, niewspółmierne odsetki. Umiera na atak apopleksji, gdy znika ostatnia nadzieja na godne wydanie Izabeli za mąż.. Łęcki wciąż charakteryzuje się pychą. Nie dopuszcza do siebie myśli, że doprowadził do zadłużenia przez brak zdrowego rozsądku i umiejętności prowadzenia interesów. Tomasz jest wyniosły, nie zamierza pójść do pracy, ponieważ uważa, że nie przystoi to dobrze urodzonemu człowiekowi. ● przedstawiciel arystokracji, ● To sześdziesięciokilkoletni człowiek, niewysoki, pełnej tuszy, krwisty. Nosił nieduże wąsy białe i do góry podczesane włosy, tej samej barwy. Miał siwe, rozumne oczy, postawę wyprostowaną, chodził ostro. Na ulicy ustępowano mu z drogi - a ludzie prości mówili: oto musi być pan z panów. miał jedną ukochaną córkę, Izabelę, Julian Ochocki: ● Julian Ochocki to dwudziestoośmioletni młodzieniec wywodzący się Z warstwy arystokratów Jest postacią przełomu dwóch epok: pozytywizmu i modernizmu. Z jednej strony, fascynuje się nauką i chce przyczynić się do rozwoju społeczeństwa, a z drugiej dopadają go pesymizm i zniechęcenie. ● Był spowinowacony z Łęckimi - kuzyn Izabeli ● Wyróżniał się z otoczenia, ponieważ nie oddawał się zajęciom typowym dla swej klasy - nie trwonił pieniędzy na wyścigi czy grę w karty. ● Julian jest młody i atrakcyjny, ale nie przywiązuje uwagi do wyglądu. Na pierwszym miejscu zawsze stawia naukę i pracę nad wynalazkami. Często ma potargane włosy. Można też zauważyć poluzowany krawat czy niedopiętą kamizelkę. ● Ochocki ukończył studia przyrodnicze na uniwersytecie i techniczne na politechnice. Zajmował się fizyką, chemią i technologią. Był autorem kilku udanych wynalazków. Towarzyszyła mu utopijna wiara w wynalezienie maszyny latającej. Swoją pasję do postępu i wynalazków dzielił z Wokulskim. Uważał, że badacz powinien poświęcić szczęście rodzinne i osobiste dla dobra nauki, Był introwertykiem i zazwyczaj unikał towarzystwa. Przebywając w Zasławku czas spędzał na łowieniu ryb. Uważał, że czas na odpoczynek jest czasem straconym. Miał świadomość, że w kraju nie ceni się takich ludzi jak on. • Myślał o wyjeździe za granicę (do Zurychu), by dalej rozwijać są naukową karierę. Umożliwiły mu to pieniądze zapisane w testamencie przez Wokulskiego. Nie było jednak dla tych aspiracji miejsca w ówczesnym społeczeństwie i dlatego, nie znajdując warunków do naukowej pracy, opuścił Polskę, Wokulski darzy Ochockiego sympatią, ponieważ młody wynalazca nie kieruje się głównie chęcią zysku czy zdobycia sławy, Julian ma na celu poprawę losu całego społeczeństwa. Jest typowym pozytywistą, który jest gotowy poświęcić całe życie, aby pomagać innym. Wokulski Zostawia mu w testamencie największą sumę wśród wszystkich spadkobierców. Doktor Szuman: lekarz żydowskiego pochodzenia, stary kawaler - reputacja dziwaka, ● zgromadził majątek, więc mógł leczyć za darmo, zajmuje się etnografią, od dziesięciu lat analizuje włosy różnych nacji, • Wydaje własne pieniądze na publikację wyników badań, ale nikt nie dyskutuje na ich temat. Dokonania Szumana zostają całkowicie przemilczane. Doktor staje się zniechęcony, nauka przestaje być dla niego priorytetem. Doktor jest spolszczonym Żydem. Czuje się więc zaniepokojony rosnącym W Warszawie antysemityzmem. Jego postawa stanowi zaprzeczenie zarzutów wobec ludności żydowskiej. Szuman nie jest chciwy i nastawiony na zysk, Pod wpływem tendencji antysemickich, doktor całkowicie się zmienia. Przestaje czuć się częścią polskiego społeczeństwa. Dyskryminacja sprawia, że Szuman solidaryzuje się Z prześladowanymi Żydami, chociaż wcześniej wypowiadał się o nich z niechęcią. Uważał Szlangbaumów za oszustów i ostrzegał Wokulskiego przed prowadzeniem Z nimi interesów. ● Po śmierci ukochanej próbował odebrać sobie życie. Truł się chloroformem. Utracił również prawo do praktyki lekarskiej. ● Był dobrym obserwatorem. Znał się na ludzkiej psychologii. Przyjaźnił się z Wokulskim, a z jego wypowiedzi wynika, że znał go najlepiej. Pomimo zażyłości mężczyźni spotykali się nieczęsto. Widział w nim z jednej strony postępowego racjonalizatora i przedsiębiorcę, z drugiej niepoprawnego idealistę i romantyka. Przestrzegał go, że związek z Łęcką może doprowadzić do tragedii. Z czasem Szuman porzucił pracę naukową. Stwierdził, że ma prawo wykorzystać swój zmysł i bogacić się. Na fali antysemityzmu zbliżył się do Żydów. Fascynowało go zarabianie pieniędzy. Włączył się w liczne interesy, współpracował z Szlangbaumami i członkami spółki handlu ze Wschodem. Kazimiera Wąsowska ● bogata wdowa, kobieta z krwi i kości, mimo zaledwie 30 lat, pochowała trzech mężów, • była zwolennikiem równouprawnienia i emancypacji kobiet, wiedziała czego chce w życiu, miała określony cel, miała licznych adoratorów, pozwalała sobie na romans ze Starskim, ● próbowała uwieść Wokulskiego, silny, dominujący charakter, ● ● Henryk Szlangbaum • pochodzi z żydowskiej rodziny, jest synem bogatego właściciela żyjącego z lichwy, przeszedł na chrześcijaństwo i zmienił nazwisko na Szlangowski, kantoru ● Wokulski zatrudnia go jako subiekta w swoim sklepie, koledzy pogardzają nim, godzi się z ojcem, gdy ten przejmuje sklep Wokulskiego, • staje się arogancki i pogardliwy, zwalnia starych subiektów i zaprowadza swoje porządki, ● z czasem przejmuje cały majątek Wokulskiego, powtarza plotki na temat Stanisława, każe szpiegować Rzeckiego, Kazimierz Starski: kuzyn Izabeli Łęckiej, bankrut, stracił swój majątek podróżując po świecie i wydając pieniądze w kasynach, mówi lichą polszczyzną, • wykorzystuje kobiety, nie szanuje ich, Jest między innymi pierwszym klientem prostytutki Marianny. Flirtuje także z narzeczoną, a potem żoną barona Dalskiego - Eweliną. Doprowadza to do ich rozwodu, Pozbawiony majątku szuka posażnej kandydatki na żonę. Nie chce wiązać się ze zubożałą Izabelą. Nie przeszkadza mu to jednak przez wiele lat z nią romansować, nawet, gdy wie, że przyjęła oświadczyny Wokulskiego. Z powodu długów musi uciekać za granicę. Liczy na spadek po prezesowej Zasławskiej, jednak ta przeznaczyła pieniądze na cele dobroczynne. Po jej śmierci pragnie zmienić testament. Prezesowa Zasławska: Przedstawicielka starej arystokracji. Miała ponad siedemdziesiąt lat, Szlachetna, oczytana i majętna wdowa. ● Prezesowa świetnie zarządza swoim majątkiem W Zasławku. Panuje U niej porządek, a pracownicy rolni żyją w godnych warunkach. Wszystkiego dogląda sama. Dba też o gości i chętnie zaprasza śmietankę towarzyską z Warszawy do siebie na wieś. Na majątek po jej śmierci liczą krewni, jednak postanawia go zapisać na cele dobroczynne (opieka nad sierotami). ● W młodości kochała się w oficerze - struju Stanisława Wokulskiego. Do ślubu jednak nie. doszło, gdyż młodych dzieliła przepaść finansowa i klasowa. Do końca życia nie zapomniała jednak o ukochanym. Docenia Wokulskiego i nie traktuje go z góry, docenia go jako człowieka. Prosi, by uczcił pamięć o jej związku ze stryjem umieszczając na pamiątkowym kamieniu znajdujących się obok ruin zamku cytat z wiersza Mickiewicza. ● W odziedziczonym majątku ziemskim organizuje przytułek dla starców i gwarantuje bardzo dobre warunki wszystkim parobkom, którzy u niej mieszkają. W przeciwieństwie do innych arystokratów prezesowa Zasławska nie jest cyniczna, zepsuta moralnie ani egoistyczna. Nie zamyka się w świecie bogactwa, dużo czyta i otwiera się na potrzeby innych niezależnie od statusu społecznego i majątku Negatywnie postrzega zawieranie małżeństw dla pieniędzy, a najważniejsza jest dla niej uczciwość. W rozmowach z Izabelą wielokrotnie wychwala Wokulskiego i zauważa jego liczne zalety, nie zwracając uwagi na to, że jest kupcem pochodzącym z rodziny należącej do zubożałej szlachty. Widząc, w jaki sposób Izabela go traktuje, prezesowa Zasławska zapoznaje go z Kazimierą Wąsowską i próbuje ich zeswatać, jednak nie udaje się jej to. ● ostro krytykuje arystokrację, wiele jej zarzuca, ● Fakt dobrego urodzenia ani posiadany majątek nie mają dla niej żadnego znaczenia, dlatego krytykuje innych arystokratów. Hrabina Joanna Karolowa: ● Siostra Tomasza Łęckiego. Opiekuje się Izabelą, zabierając ją np. na charytatywne kwesty. Uświadamia pannie, że jej wiek - dwadzieścia pięć lat to najwyższy czas, by pomyśleć o zamążpójściu. Sugeruje, by wyszła za starszych, jednak majętnych kandydatów, jak baron czy marszałek, Dostrzega zainteresowanie Wokulskiego Łęcką, jednak swata ją ze Starskim, gdy istnieją jeszcze szanse, że prezesowa Zasławska przepisze na niego majątek. ● Pod pozorem zachowania rodzinnego serwisu Łęckich proponuje Izabeli kwotę poniżej wartości sprzedawanych przedmiotów. Nie ma skrupułów W przyjmowaniu od Wokulskiego wysokich datków na ochronkę dla dzieci. Jej działania, takie jak wielkanocna kwesta, czynione są na pokaz i pozwalają jej na zajmowanie dobrej pozycji w arystokratycznym towarzystwie. ● Wegietek ● pracownik fizyczny w Zasławku, posiada wiele praktycznych umiejętności, ● Wokulski najął go jako kamieniarza do wyrycia napisu na kamieniu upamiętniającym jego stryja przy ruinach zamku w Zasławku. Węgiełek wcześniej miał własny warsztat, jednak po pożarze pozbawiony był narzędzi. Malował też szyldy w miasteczku. Wokulski zaoferował mu pracę w Warszawie. Węgiełek ożenił się z byłą prostytutką Marianną. Początkowo ich związek był udany. Kobieta dbała o dom. Gdy poznał pierwszego kochanka żony Starskiego, wszystko się zmieniło. W każdym napotkanym mężczyźnie widział dawnego partnera Marianny. ● Bohater jest młody, ma mniej niż trzydzieści lat. Zdążył już jednak poznać smak ciężkiej pracy. W przeciwieństwie do uprzywilejowanej, arystokratycznej młodzieży, musi zarabiać na swoje potrzeby. ● Węgiełek jest rezolutnym gawędziarzem. Opowiada bajkę o śpiącej królewnie, która natychmiast kojarzy się Wokulskiemu Z postępowaniem Izabeli Helena Stawska: miała około trzydziestu lat. Piękna, wysoka szatynka była matką małej Heluni. Wspólnie z nią i matką wynajmowała mieszkanie W kamienicy Łęckich. ● Utrzymywała się z udzielania prywatnych lekcji angielskiego, gry na fortepianie, czasem zajmowała się szyciem. Jej mąż po niesłusznym oskarżeniu O morderstwo wyjechał za granicę i odtąd słuch po nim zaginął. Kobieta nie wiedziała, czy żyje czy nie. ● ● Wokulski zwrócił na nią uwagę w kościele Karmelitów podczas świąt wielkanocnych, jednak poznał dopiero po kupnie kamienicy. Przebywanie w jej towarzystwie uspokajało go, mówił, że kobieta taka jak ona może uleczyć jego rany. Stawska stanowiła idealną kandydatkę na żonę, o czym przekonany był Ignacy Rzecki, Przykrym wydarzeniem w życiu Stawskiej było posądzenie jej o kradzież lalki. Kobieta załamała się, jej reputacja była przekreślona. Dzięki pomocy Rzeckiego i Wokulskiego wygrała proces. Właściciel sklepu zapewnił jej pracę w sklepie, a następnie pomógł otworzyć własny w Częstochowie. Wówczas nadeszła wiadomość o śmierci jej męża. Choć kochała Wokulskiego, wiedziała, że poza przyjaźnią z ich związku nie będzie niczego więcej. Wyszła za mąż za Mraczewskiego, subiekta, którego zatrudniał Stanisław. Planowała otworzyć z nim własny sklep w Warszawie, w czym pomóc miały pieniądze zapisane w testamencie przez Wokulskiego. Stawska z pewnością jest dobrą matką. Kupuje Heluni lalkę, ponieważ chce sprawić jej radość. Mimo doznanych krzywd, współczuje baronowej, która cierpi z powodu śmierci ukochanej córki. • Mraczewski pomaga jej się urządzić w nowym miejscu. Kobieta nie darzy go uczuciem, ale w końcu przyjmuje jego oświadczyny. Helena prawdopodobnie kieruje się dobrem swojej rodziny. Nie wdaje się w romanse dla rozrywki, odrzuca zaloty żonatego barona. Stawska jest silną kobietą, ale trudno nazwać ją emancypantką. Podejmuje się pracy Z konieczności a nie dla osiągnięcia niezależności, Wirski: Wirski był zarządcą w kamienicy Łęckich. Podobnie jak Rzecki, brał udział w powstaniu na Węgrzech. Z rodziną zamieszkiwał w kamienicy Łęckich. Nie miał dużych dochodów, zalegał z czynszem. Oprowadził starego subiekta po kamienicy, gdy ten przybył na prośbę Wokulskiego skontrolować budynek i poznać lokatorów. Wspierał Stawską podczas procesu o Lalkę. ● Mraczewski: ● Mraczewski był subiektem W sklepie U Wokulskiego. Miał niezwykły talent do sprzedawania klientom towaru. Był lubiany, szczególnie przez damy. Gdy w jednej z wypowiedzi obraził pannę Łęcką, ten zwolnił go. Dopiero na prośbę Izabeli subiekt otrzymał podwyżkę, ale został przeniesiony do Moskwy. Wzbogacił się, a po powrocie do kraju ożenił się z Heleną Stawską. Pani Meliton: Pani Mieliton w przeszłości była nauczycielką. W powieści to ona przynosi Wokulskiemu informacje o tym, gdzie i o której będzie Łęcka. Przynosi też informację o sprzedaży konia barona Krzeszowskiego i licytacji kamienicy Łęckich. ● • Zajmowała się swataniem par. Uważa, że kobiety zdobywa się siłą, a nie uległością. Wiele wiedziała o związkach damsko-męskich. Rossi: ● był tragikiem włoskim, który przyjechał na występy do Warszawy. Izabela odnosiła się do niego z uwielbieniem. Znała go jeszcze z Paryża. Izabela Poprosiła Wokulskiego, by zadbał o liczną widownię dla artysty. Mężczyzna wynajął klakierów. To osoby, które na jego znak klaskały w teatrze. Przez Rzeckiego ofiarował mu także album ze zdjęciami Warszawy. ● ● Wiliam Colins: ● Florentyna: uboga kuzynka Izabeli Łęckiej, ● przyjaciółka panny Izabeli (mówi, że nie może wybrać stroju bez panny Florentyny) ● pomaga prowadzić dom panu Tomaszowi (Izabela mówi do niej, że ta pożycza pieniądze) ● nauczyciel języka angielskiego: Po tym, gdy Wokulski poczuł się niezręcznie, gdy Izabela w jego obecności rozmawiała po angielsku (np. w kościele z baronową Karolową) postanowił poznać ten język. Colins uczył go w tajemnicy, w jego domu. Znajomość języka sprawiła, że podczas podróży do Krakowa z rozmowy Izabeli ze Starskim, dowiedział się, że kobieta go nie kocha. ● dobrze orientuje się w sytuacji finansowej Łęckich (wie od kogo i jak Tomasz pożycza pieniądze lepiej od jego córki) • przywiązuje dużą wagę do etyki (prawie zemdlała, gdy Stanisław zaczął jeść rybę nożem i widelcem) Ewelina Janocka: żona barona Dalskiego, który jest zakochany w niej bez pamięci, ● wychodzi za Dalskiego tylko dla pieniędzy ● romansuje z Kazimierzem Starskim, co powoduje skandal obyczajowy, pojedynek między mężem a jej kochankiem oraz rozwód, Marianna: ● prostytutka uratowana przez Wokulskiego, uważa, że na złą drogę sprowadził ją Starski, wyzywająco ubrana, jej widok powodował odrazę wśród ludzi, • religijna (ucałowała nogi Chrystusa) ● podczas pobytu u Magdalenek weszła na dobrą drogę, nauczyła się szyć, ● wstydziła się swojej przeszłości i tego kim była, ● opiekowała się Węgiełkiem, ● Klejn: ● subiekt w sklepie Stanisława Wokulskiego ● mieszka w kamienicy, którą Wokulski kupił od Łęckich ● interesuje się polityką, ● ma socjalistyczne poglądy, ● antysemita, Maruszewicz: ● przyjaciel Baronowej Krzeszowskiej, ● oszust, ukradł Krzeszowskiemu 200 rubli z 800 które Wokulski zapłacił za klacz barona, ● gardzi Wokulskim hazardzista z długami, ● wyłudzał pieniądze od ludzi, ● Krzeszowscy bardzo mu ufają, zainicjował oskarżenie Stawskiej o kradzież lalki, ● doniósł na studentów i zostali oni aresztowani, ● Lisiecki: subiekt w sklepie Wokulskiego, ● sarkastyczny i oschły (odp bohatera na zarzut spóźniania się) nie lubi Ignacego Rzeckiego, ● ● jest antysemitą, ● wyjechał do Rosji i powiedział, że niedługo w Warszawie zostaną sami Żydzi a reszta zżydzieje, wyzywa żydów od "parchów" Suzin: ● bogaty, moskiewski kupiec, przyjaciel Wokulskiego z Syberii, ● posiada duży majątek, nie jest wykształcony, ● najważniejsza dziedzina - handel bronią, ● prowadzi interesy z Wokulskim w Paryżu, Wysocki: nie miał jak utrzymać rodziny bo zdechł mu koń nie ma źródła utrzymania, pomaga mu Stach, drugi Wysocki dróżnik, ratuje życie Wokulskiemu, gdy ten chce popełnić samobójstwo, ● Baronowa Krzeszowska: Baronowa Krzeszowska wywodzi się z zamożnej, mieszczańskiej rodziny Ze względu na swoje pochodzenie, została odrzucona przez krewnych męża. Poczucie wyższości nie przeszkodziło jednak arystokratom w pożyczaniu pieniędzy od Krzeszowskiej. Baronowa jest bogatą kobietą, ale wygląda skromnie. Jest blada i gładko uczesana, wciąż nosi żałobę po śmierci córki. ● Krzeszowska mieszka na drugim piętrze kamienicy Łęckich, którą później kupuje Wokulski. Zajmuje duże mieszkanie, ale spędza całe dnie W pokoju córeczki. Wystrój pomieszczenia nie sugeruje, że dziewczynka nie żyje. Baronowa regularnie zmienia tam pościel, wszystkie rzeczy córki znajdują się na swoich miejscach. Zatrudnia służącą, którą bardzo źle traktuje. Oskarża ją o niemoralne prowadzenie się oraz kradzieże, a nawet bije. Mieszkanie jest zaniedbane, zasłonięto meble i lustra, a rośliny zwiędły. Baronowa zmaga się z problemami psychicznymi, często przez kilka dni nie jest w stanie niczego zjeść. jest kłótliwą intrygantką, przez co otoczenie nie darzy jej sympatią. Wytacza proces studentom, którzy na każdym kroku jej dokuczają, Łęccy obawiają się baronowej, są przekonani, że źle im życzy. ● Krzeszowska pozostaje w konflikcie z mężem. Nie zgadza się na rozwód, chociaż chce sama zarządzać swoim majątkiem ● Baronowa zamierza kupić kamienicę Łęckich, żeby zostać w mieszkaniu, w którym zmarła jej córka. W tym celu zatrudnia u siebie Helenę Stawską, ponieważ ma nadzieję, że ta przekona Wokulskiego do sprzedaży. W końcu Krzeszowska kupuje kamienicę za wysoką cenę. Wykazuje się chciwością, natychmiast podwyższa lokatorom czynsz. Kobieta okazuje się też zazdrosna. Podejrzewa Stawską o romans z baronem. W rzeczywistości zazdrości Helenie urody i zdrowej córeczki. Wytacza Stawskiej absurdalny proces o kradzież lalki. Po powrocie męża, Krzeszowska staje się bardziej pokorna. Przeprasza Helenę, a nawet wpłaca datek na cele dobroczynne. ● Baron Krzeszowski: ● jest hazardzistą, gra w karty oraz bierze udział w wyścigach konnych. ● Mężczyzna jest dumny ze swojego arystokratycznego pochodzenia, ale W rzeczywistości żyje z pieniędzy swojej żony Gardzi niższymi warstwami społecznymi, ale sam wciąż popada w długi. Krzeszowski potrafi jednak postąpić honorowo. Po znieważeniu Izabeli, staje do pojedynku z Wokulskim. Baron jest dobrym strzelcem, początkowo zamierza zastrzelić kupca, ale później postanawia postrzelić go w nogę. Krzeszowski przegrywa pojedynek i zachowuje się w nietypowy sposób - wysyła Izabeli swój wybity ząb. W towarzystwie uznaje się go za dziwaka. Baron potrafi wykazać się pokorą, przyznaje, że Wokulski nie oszukał go podczas sprzedaży klaczy. Bywa naiwny, wierzy Oszustowi Maruszewiczowi. ● ● Krzeszowski jest kobieciarzem. Zaleca się do Stawskiej, ale zostaje odrzucony. Żona wie, że baron ją zdradza. Krzeszowski nie kocha baronowej, chciałby żeby Maruszewicz ją uwiódł. Wraca do żony tylko dlatego, że skończyły mu się pieniądze. Książę: ● typowym arystokratą, dusza i ciało księcia jednoznacznie wskazują na jego pochodzenie. Mężczyzna wydaje się tolerancyjny i postępowy. Mówi Wokulskiemu, że szanuje przedstawicieli niższych warstw społecznych. Twierdzi, że dla niego liczą się tylko uczciwość, talent i energia do działania. Przyznaje nawet, że sytuacja ojczyzny byłaby lepsza, gdyby jego przodkowie nie izolowali się od reszty społeczeństwa, widzi wady arystokracji, ● stawia się w roli przywódcy, ale jest bierny, ● Dostrzega jasny podział na zwyczajny tłum i klasy wybrane. Jest przekonany, że przeciętny człowiek rzeczywiście może pochodzić od małpy, zgodnie z teorią ewolucji Darwina. Nie wierzy jednak, że w taki sam sposób powstała arystokracja. ● porównuje się do Prometeusza, jest antysemitą, jego patriotyzm to tylko gra pozorów, Problematyka Lalki: przedstawiony mamy wiarygodny opis polskiego społeczeństwa, ● nieszczęśliwa miłość - miłość, która staje się obsesją Wokulskiego, prowadzi go do klęski, rozrachunek z ideałami epoki romantyzmu romantycy (Ignacy Rzecki jest przedstawicielem) odchodzą do przeszłości, ich działania kończą się rozczarowaniem, powstania nie dają Polakom upragnionej wolności, Wokulski, uczestnik powstania Styczniowego, nie spotkał się z wdzięcznością i szacunkiem, ale żalem społeczeństwa, nękanego przez popowstaniowe represje. Rzecki całe życie czeka, aż potomkowie Napoleona Bonaparte zmienią sytuację W Europie, ale tak się nie dzieje. Koncepcja romantycznej miłości również okazuje się nierealna, Rzecki i Wokulski zostają zdradzeni przez kobiety, które pokochali. krytyczne podejście do haseł głoszonych przez pozytywistów, Głównymi postulatami tej epoki były praca organiczna i praca u podstaw. Pozytywiści uważali, że do rozwoju polskiego społeczeństwa konieczne jest zaangażowanie wszystkich warstw społecznych, które muszą zjednoczyć się W imię wspólnego dobra. Największy nacisk kładziono na edukację i poprawę warunków życia najuboższych, którzy nie mogli wykorzystać swojego potencjału przez biedę, choroby, bezrobocie i brak wykształcenia. Prus przedstawia jednak liczne trudności, związane z wcielaniem wzniosłych idei w życie. Społeczeństwo, opisane w powieści, jest silnie podzielone. ● ● Powieść przedstawia więc panoramę polskiego społeczeństwa. Prus opisuje pełny obraz Polaków XIX wieku, uwzględniając wszystkie warstwy społeczne. Każda z nich ma inne problemy i cele. W gruncie rzeczy, każdy jest skupiony wyłącznie na sobie. Świat próbują zmienić nieliczni idealiści. Tytuł powieści pierwotnie miał brzmieć „Trzy pokolenia", ponieważ Prus opisuje trzy pokolenia idealistów. Pierwszym z nich jest Rzecki, bezkrytycznie zapatrzony w ród Bonapartów. Kolejny to Wokulski, wierzący w romantyczną koncepcję miłości. Obydwaj ponoszą porażkę. Rzecki umiera, przytłoczony licznymi rozczarowaniami, a Wokulski znika w tajemniczych ● okolicznościach, zdradzony przez ukochaną. Trzecim idealistą jest Julian Ochocki, który uczynił naukę sensem swojego życia. Jest niezrozumiany W swoim środowisku, które porzuca, aby prowadzić dalsze badania za granicą. kult nauki i postępu cywilizacyjnego Pozytywiści propagowali scjentyzm, czyli przekonanie, że rzeczywistość należy poznawać za pomocą metod naukowych. Wokulski wierzy, że nauka jest w stanie zmienić rzeczywistość. W młodości pracował w winiarni u Hopfera, aby zdobyć środki na dalszą edukację. Ukończył Szkołę Przygotowawczą, a następnie podjął studia W Szkole Głównej, na wydziale matematyczno-przyrodniczym. Musiał jednak przerwać naukę, aby wziąć udział w powstaniu styczniowym. Wokulski był ● też wynalazcą-amatorem, skonstruował pompę, próbował też zbudować balon. Proces o lalkę w utworze Prusa: wytoczyła go Krzeszowska Helenie Stawskiej, ● stało się to za namową Maruszewicza (przyjaciela Krzeszowskich) ● Stawska została posądzona O kradzież porcelanowej lalki, była to dla baronowej najdroższa pamiątka po jej zmarłej córce, jakiś czas przed tymi wydarzeniami Krzeszowska poprosiła Stawską o pomoc w domowych porządkach. Wcześniej nienawidziła ją za rzekomy romans z jej mężem, widziała, że małej córce Stawskiej podobała się lalka, ● za zgodą Wokulskiego Stawska kupiła córce lalkę za cenę trzech rubli, Gdy Krzeszowska zauważyła, że w jej domu brakuje lalki, a z okna obserwując mieszkanie zobaczyła podobną lalkę, posądziła ją o kradzież, ● Stawska była załamana, ponieważ oskarżenia zniszczyły jej reputację, Rzecki i Wokulski wynajęli jej adwokata, podczas procesu Wokulski udowodnił, że zabawka została kupiona w jego sklepie, ● do stłuczenia lalki Krzeszowskiej przyznała się jej służąca, Tło historyczne w Lalce: epoka napoleońska - w opowiadaniach ojca Rzeckiego, był on bonapartystą, wpajał swoje zasady i zamiłowanie dla francuskiego cesarza małemu Ignacemu, ● ● powstanie listopadowe W opowieści Zasławskiej o stryju Wokulskiego, który walczył o niepodległość Polski podczas powstania listopadowego i nie doczekał się godnego nagrobka, Wiosna Ludów rewolucja na węgrzech, szczegóły są poznawane z opowiadań starego subiekta, ● ● powstanie styczniowe Wokulski za walkę wi powstaniu styczniowym został zesłany na Syberię, towarzyszyli mu Szuman i Szlangbaum, Ludność niemiecka: ● wielopokoleniowa, mieszczańska rodzina Minclów (spolszczeni Żydzi) • zajmują się oni handlem, cechuje ich ogromna pracowitość (kult pracy pracują nawet w niedzielę),zaradni, wytrwali, oszczędni (młody Ignacy musi rozliczać się ze spożytkowania zarobionych pieniędzy swojemu pracodawcy), mają ograniczone postrzeganie świata, brak wrażliwości czy przyziemności (zdziwienie matki Mincla, gdy dowiaduje się, że Rzecki i Katz porzucają doskonałą pracę i udają się walczyć o "cudzą" sprawę) Jan Mincel zafascynowany naszym narodem (szuka w swoich dziadach i pradziadach Polaków) ● Lud miejski - najniższa warstwa społeczna: ● ludzie pozbawieni jakiejkolwiek szansy na poprawę swojej sytuacji, brak możliwości rozwoju bez pomocy osób z wyższych warstwa społecznych, Wysoccy - furman wraz z rodziną, który dzięki Wokulskiemu wychodzi z nędzy oraz jego brat dróżnik, któremu Wokulski załatwia przeniesienie do lepszej pracy, kamieniarz i drobny rzemieślnik Węgiełek, pod koniec powieści żeni się z Marianną, młoda prostytutka Marianna - Wokulski załatwił jej miejsce u Magdalenek i dzięki temu zaczęła prowadzić godne życie, Mieszczaństwo: ● Ignacy Rzecki, August Katz oddają się sumiennej pracy i realizują romantyczne ideały w młodości, walcząc, ● Wokulski energiczny i przedsiębiorczy, błyskawiczna kariera, zajmuje międzynarodowym handlem, ● Szprot, Węgrowicz, pani Meliton, pani Stawska, subiekci, studenci, Minclowie, Hopfer (Niemcy), • Szlangbaumowie, Klejn, Szuman (Żydzi), mają małe możliwości rozwoju nie wykazują inicjatywy i energii, każdy przejaw samodzielnej pracy jest traktowany jako szaleństwo i jest uważane z góry za porażkę, Helena Stawska podejmuje się aktywności zarobkowej i zostaje posądzona o kradzież, nazywaną ją utrzymanką Wokulskiego, przeciwieństwem są Żydzi, którzy byli solidarni w swoich inicjatywach, mieli poczucie narodowej spójności, ● się - Zdeklasowana szlachta: ● ojciec Wokulskiego przeznacza wszystkie pieniądze na odzyskanie spadku po ojcu, ● Wirski - roztrwonił swój majątek ● są to ludzie, którzy po uwłaszczeniu chłopów nie potrafili już gospodarować, tylko trwonili pieniądze, ● znaleźli się na końcu warstw społecznych Arystokracja: ● Zasławska, Krzeszowscy, hrabina Karolowa, Książę, Łęcka i jej ojciec, Wąsowska, Ochocki, Starski, wyzyskują biednych, nie pracują, są leniwi, ● gardzą sobą za swoimi plecami (hrabia mówiąc, że Książę to stary wariat) liczą się dla nich tylko pieniądze, gardzą niższymi warstwami społecznymi, są bezużyteczni, ponieważ nie starają się poprawić sytuacji niższych warstw społecznych, niesiona przez nich pomoc jest tylko na pokaz, nie ma miejsca na patriotyzm, cenią to co przychodzi z zagranicy, wystawne bale, koncerty i inne drogie rozrywki są powszechne w ich świecie, ● wyjątkiem jest Julian Ochocki czy Zasławska, Struktura przestrzenna: Powiśle naturalistyczny opis dzielnicy biedoty miejskiej, Aby jeszcze bardziej uwypuklić nędzę miejskiej biedoty, pisarz opisał warunki jej życia pośród gór cuchnących i zalegających śmieci, ze stojącymi nieopodal zbiornikami z pitną wodą. W takim otoczeniu główny bohater spotkał mieszkańców, nieprzypominających już ludzi: „ (...) Było tu kilku drzemiących na słońcu pijaków czy złodziei, dwie śmieciarki i jedna kochająca się para, złożona z trędowatej kobiety i suchotniczego mężczyzny, który nie miał nosa. Zdawało się, że to nie ludzie, ale widma ukrytych tutaj chorób, które odziały się w wykopane w tym miejscu szmaty. Wszystkie te indywidua zwietrzyły obcego człowieka; nawet śpiący podnieśli głowy i z wyrazem zdziczałych psów przypatrywali się gościowi" ● Dla skontrastowania na dalszych kartach powieści odnajdujemy za to przestrzenie, w których żyją ludzie bogaci, arystokraci. To m. in. pola wyścigowe czy majątek w Zasławku. ● przestrzenie zamknięte Biedacy egzystują w barakach bez kanalizacji. Często żyją na ulicy Spadkobiercy znanych nazwisk czy właściciele pokaźnych majątków mają ze to luksusowe mieszkania (Łęcki) z bogato wyposażonymi salonami: Wokulski był odurzony. Nie wiedział, którędy idzie, nie zdawał sobie sprawy z tego, o czym rozmawiali z prezesową. Czuł tylko, że znajduje się w jakimś odmęcie dużych komnat, starodawnych portretów, cichych stąpań, nieokreślonej woni. Otaczały go kosztowne meble, ludzie pełni delikatności, o jakiej nigdy nie marzył, a nad tym wszystkim, jak poemat, unosiły się wspomnienia starej arystokratki, przesiąknięte westchnieniami i łzami. "Cóż to za świat?... Co to za świat?..." Lokaj otworzył drzwi do sali. Znowu wszystkie głowy zwróciły się w jego stronę i ucichły rozmowy jak szum odlatującego ptactwa. Nastała chwila ciszy, w której wszyscy patrzyli na Wokulskiego" ● pokój Rzeckiego „Pan Ignacy od dwudziestu pięciu lat mieszkał w pokoiku przy sklepie. W ciągu tego czasu sklep zmieniał właścicieli i podłogę, szafy i szyby w oknach, zakres swojej działalności i subiektów; ale pokój pana Rzeckiego pozostał zawsze taki sam. Było w nim to samo smutne okno, wychodzące na to samo podwórze, z tą samą kratą, na której szczeblach zwieszała się być może ćwierćwiekowa pajęczyna, a z pewnością ćwierćwiekowa firanka, niegdyś zielona, obecnie wypłowiała z tęsknoty za słońcem. Pod oknem stał ten sam czarny stół obity suknem, także niegdyś zielonym, dziś tylko poplamionym. Na nim wielki czarny kałamarz wraz Z wielką czarną piaseczniczką, przymocowaną do tej samej podstawki - para mosiężnych lichtarzy do świec łojowych, których już nikt nie palił, i stalowe szczypce, którymi już nikt nie obcinał knotów. Żelazne łóżko z bardzo cienkim materacem, nad nim nigdy nie używana dubeltówka, pod nim pudło Z gitarą, przypominające dziecinną trumienkę, wąska kanapka obita skórą, dwa krzesła również skórą obite, duża blaszana miednica i mała szafa ciemnowiśniowej barwy stanowiły umeblowanie pokoju". Studenci: ● trzech studentów m.in. Pietkiewicz i Maleski mieszkają w kamienicy Łęckich, nie płacą czynszu i żyją bardzo skromnie, czas spędzają na nauce, wieczorami organizują imprezy i schadzki z młodymi praczkami, po swoim pokoju chodzą nago, czym drażnią innych lokatorów, ● ● uprzykrzają życie baronowej, gdy kobieta wyjrzy przez okno wylewają na nią nieczystości lub rzucają śledziami, Krzeszowska po nabyciu kamienicy od Łęckich wytacza studentom proces, chce by opuścili pokój, studenci podczas rozprawy zachowują się niepoważnie jeden z nich udaje trupa czym rozbawia zgromadzonych tam ludzi, ● pragną się kształcić lecz nie mają na to funduszy, uważają, że w imię sprawiedliwości nie powinni płacić za lokal w kamienicy, • państwo nie wspiera ich edukacji, pieniądze, które posiadają starczają jedynie na wyżywienie i drobne wydatki, Próba samobójcza Wokulskiego: ma myśli samobójcze, ponieważ jest rozdarty między miłością do Łęckiej a karierą kupca i pracą na rzecz kraju, podczas wyjazdu do Krakowa Łęckim i Wokulskiemu towarzyszy Starski. Izabela rozmawia z nim w pociągu po angielsku tak, aby nikt ich nie zrozumiał, nie wie, że Wokulski nauczył się tego języka. Z ich rozmowy dowiaduje się, że Łęcka zgubiła zaręczynowy prezent od Wokulskiego oraz nie kocha go i bawi się nim. na dworcu w Skierniewicach Wokulski każe sobie dostarczyć pilne wezwanie do Warszawy, żegna się ozięble i wysiada z pociągu, Gdy widzi nadjeżdżający pociąg postanawia rzucić się na tory, w ostatniej chwili życie ratuje mu dróżnik Wysocki, ● ● ● Opis Paryza: paryż jest pełen chaosu, kipi w nim życie, pełno w nim ludzi, powozów, omnibusów, panuje przepych, ● Wokulski wszędzie widzi marmur, złoto, brąz, kolumny, posągi, medaliony, nawet najbiedniejsze sklepy są bardziej tawne niż jego w Warszawie, ● ● uważa, że miasto jest tak piękne, ponieważ pracowały na to pokolenia Francuzów, twierdził, że jednego dnia w Paryżu przeżył tam więcej niż całe życie w Warszawie, Kupno kamienicy Łęckich: ● Wokulski wylicytował kamienicę pod nazwiskiem Szlangbauma, nie chciał wprost stawać do licytacji, aby nie zostało to źle odebrane przez Łęcką, daje 90 tysięcy rubli, kamienica była warta ok.70 tys rubli, Żyd wynajął dodatkowo kilku fałszywych licytantów, którzy mieli podbijać cenę tak długo aż ostateczna kwota nie wyniesie tyle ile przeznaczył Wokulski, Motyw przyjaźni: przyjaźń między Rzeckim a Wokulskim, ich znajomość trwała przez wiele lat, są bardzo zżyci świadczy o tym m.in. to, że Wokulski pisał listy do Rzeckiego, gdy był za granicą, powierzył mu opiekę nad sklepem i kamienicą. Gdy Stach wyjeżdżał Ignacy martwił się o niego, dla jego dobra dążył do zaaranżowania ślubu Wokulskiego ze Stawską, nerwowo reagował na wszystkie plotki związane z Wokulskim, • przyjaźń między Wokulskim a Szumanem, Stach zwracał się do niego o porady, wybrał go na sekundanta w pojedynku, ● przyjaźń między Wokulskim a Ochockim, wspólna pasja do nauki, • przyjaźnią Wokulski darzył Stawską, chciał jej pomóc w założeniu własnego interesu, lubił przebywać w jej towarzystwie, Motyw pieniędzy: Wokulski uważał, że pieniądz jest wielką potęgą, ale trzeba umieć go użyć, ● dla wydobycia się z nędzy Wokulski żeni się z Minclową mimo, że jej nie kocha, do zarobienia dużych pieniędzy pchnęła Wokulskiego miłość do Łęckiej, ● Wokulski pomnażał swój majątek, pracował w Moskwie, Paryżu, • pieniądze dla Wokulskiego nie są celem samym w sobie, mają czemuś służyć, z naiwnej miłości wydawał je na zbytki, inwestował także w swoich ludzi, których zatrudniał, nie skąpił na cele charytatywne, wiedział, że dzięki temu iż zarobił pieniądze będzie mógł pomóc innym, ● za sprawą pieniędzy chciał wejść do arystokracji, ● pieniądze decydowały o pozycji człowieka, Łęcka pozbawiona posagu stała się nieatrakcyjna dla adoratorów, pracę naukową na rzecz majątki porzucił doktor Szuman, Marianna dla zarobienia pieniędzy sprzedaje własne ciało, • Arystokracja wydaje pieniądze na mało istotne rzeczy, kosztowne podróże, luksusowe życie, gry w karty, zakłady na wyścigach konnych, Motyw marzyciela: ● Stanisław Wokulski, marzy o Łęckiej i miłości idealnej, Wokulski marzy O uzdrowieniu polskiego społeczeństwa, chce, żeby kraj się rozwijał, możliwe jest to tylko dzięki zmianie arystokracji, Izabela Łęcka marzy o idealnej miłości (nie takiej jak Wokulski), symbolem obiektu jej westchnień jest posążek Apollina, pragnie męża Z arystokracji, bogatego, przystojnego ● ● Ignacy Rzecki marzy o powrocie dynastii Bonapartych na tron francuski, który może przywrócić ład i sprawiedliwość, Julian Ochocki i Geist - marzą o wielkich odkryciach, Motyw domu: ● Rzecki - wspomnienie rodzinnego domu budzi w nim uczucie tęsknoty za ciepłym i bezpiecznym domem, stamtąd wyniósł uwielbienie do Napoleona, wychowany został przez ojca patriotę i ciotkę, która była bardzo religijna, Łęcki - jego dom jest zimny, pozbawiony ciepła rodzinnego, gdy Tomasz był bogaty było to miejsce pełne przepychu, Zasławek miejsce spokoju, szczęścia, bezpieczeństwa, wszyscy traktowani są Z szacunkiem, właścicielka dba o wszystkich, ● ● dom Geista wszystko jest podporządkowane rozwojowi nauki, mnóstwo "naukowych" przedmiotów, żyje skromnie bo nie dba o swoje potrzeby, Motyw matki: Stawska - samotnie wychowuje córeczkę, dba o wychowanie córeczki, pracuje aby zapewnić jej godne warunki, Krzeszowska - obsesyjnie kocha swoje zmarłe dziecko, nie może się pogodzić ze śmiercią dziecka, wszystko w jej pokoju pielęgnuje tak jakby jej córka wciąż żyła, Motyw miasta: ● Warszawa drastyczne opisy np. Powiśla, ogromna przestrzeń, w której funkcjonują różne grupy społeczne zmagające się z różnymi problemami, ● Paryż wyidealizowane miasto, wspaniałe, nowoczesne, nie ma tam takich problemów jak w Warszawie, - Motyw miłości: ● uczucie Stanisława do Izabeli, które staje się sensem jego życia, wszystko do niego podporządkowuje, prowadzi go ono do próby samobójczej, Motyw kobiety: Izabela Łęcka - piękna, oczarowuje mężczyzn, rozkapryszona, egoistka, Helena Stawska - musi zajmować się córką i matką, skromna, pracuje, aby utrzymać rodzinę, ● Marianna kobieta upadła, która zmuszona jest sprzedawać swoje ciało, ● Motyw snu: ● Izabela śni O pięknym mężczyźnie który przybiera postać boga Apollina, w snach nawiedza ją także Wokulski, przybiera postać potwora o wielkich czerwonych dłoniach, Izabela czuje się osaczona przez kupca, którego darzy niechęcią, • Ignacy Rzecki, który podczas Wiosny Ludów śni, że znów jest dzieckiem i znajduje się w rodzinnej Warszawie, Motyw samotności: ● Stanisław Wokulski - uznawany przez otoczenie za dziwaka, w młodości wyśmiewano jego ambicje naukowe bo był z zubożałej szlachty, naukowcy uznawali go za kupca, a kupcy za naukowca, ma wielu przyjaciół ale nikt go nie potrafi zrozumieć ● Rzecki nie założył rodzinny, sensem jego życia jest praca, przywiązany do Stacha, który jest zajęty Izabelą i nie poświęca mu czasu. Motyw cierpienia: ● Wokulski cierpienie związane z nieszczęśliwą miłością, ● najuboższa warstwa społeczna - każdego dnia walczą o przetrwanie swoich rodzin, Motyw samobójstwa: ● Wokulski próbuje targnąć się na swoje życie, kładąc się na torach, ● doktor Szuman - W młodości, był zakochany w chrześcijance, dla której planował nawet zmianę religii. Gdy ukochana zmarła, Szuman otruł się chloroformem, ale został uratowany przez kolegę. Mimo swoich doświadczeń, doktor uważa, że samobójcom nie należy przeszkadzać. August Katz - Mężczyzna nie robi tego jednak z powodu złamanego serca. Postanawia się zabić po upadku powstania na Węgrzech, ponieważ nie może pogodzić się Z uciskiem i niesprawiedliwością społeczną. ● Motyw nauki: Wokulski W młodości, pracował w winiarni Hopfera, aby zdobyć środki na dalszą edukację. Ukończył Szkołę Przygotowawczą i rozpoczął naukę Szkole Głównej na wydziale matematyczno-przyrodniczym, którą przerwał z powodu wybuchu powstania styczniowego. Próbował też swoich sił, jako wynalazca-amator. Skonstruował pompę i próbował zbudować balon. Ochocki marzy o wynalezieniu maszyny latającej. Wokulski docenia jego pasję i zapisuje mu dużą część swojego majątku, aby mógł kontynuować badania. ● Geist - pracujący nad wynalezieniem metalu, lżejszego od powietrza. Otoczenie uznaje go za dziwaka, ale on kontynuuje swoje badania. ● - Motyw Theatrum mundi: ● Gdy Rzecki bawi się karuzelą z wystawy, zdaje sobie sprawę, że ludzie przypominają marionetki. Wydaje im się, że podejmują świadome decyzje, ale w rzeczywistości ich życiem kieruje ślepy los. Życie człowieka to tylko nieznaczący epizod w historii świata. Motyw idealisty: ● Rzecki idealista polityczny, który wierzy, że potomkowie Napoleona Bonaparte dadzą Polsce upragnioną niepodległość Wokulski ślepo wierzący w romantyczną koncepcję miłości, która istnieje wyłącznie w literaturze ● ● Ochocki poświęcający całe swoje życie nauce ● Rzecki i Wokulski ponoszą porażkę, wyznawane przez nich idee okazują się mrzonkami. Ochocki ma szansę zrealizować swoje marzenia, ale musi wyjechać za granicę, z daleka od środowiska, w którym nikogo nie interesują jego badania.